Ο Εμανουέλ Μακρόν σχεδιάζει να παρέμβει στις γερμανικές συνομιλίες συνασπισμού την επόμενη εβδομάδα, περιγράφοντας φιλόδοξες μεταρρυθμίσεις για την ευρωζώνη, σε μια προσπάθεια να αναγκάσει το Βερολίνο να αλλάξει έδαφος στην προσέγγισή του στο ενιαίο νόμισμα.
Ο γάλλος πρόεδρος σκοπεύει να παρουσιάσει προτάσεις για την ενίσχυση του ευρώ – συμπεριλαμβανομένου ενός ξεχωριστού προϋπολογισμού, ενός υπουργείου Οικονομικών και ενός Ευρωπαϊκού Νομισματικού Ταμείου – αμέσως μετά τις εκλογές της Κυριακής στη Γερμανία. Ελπίζει να πυροδοτήσει δημόσιο διάλογο και να αναγκάσει την Άνγκελα Μέρκελ και άλλους ηγέτες των γερμανικών κομμάτων να πάρουν θέση για το σχέδιο κατά τις διαπραγματεύσεις για τη διαμόρφωση της επόμενης ομοσπονδιακής κυβέρνησης, δήλωσαν σύμβουλοί του.
Διακυβεύεται η έκταση και ο ρυθμός της μεταρρύθμισης της ευρωζώνης μετά από μια δεκαετία κρίσης, λιτότητας και μέχρι πρόσφατα ασθενούς οικονομικής ανάπτυξης.
Για να γλυκάνει το χάπι στους διστακτικούς γερμανούς πολιτικούς, ο κ. Μακρόν είναι διατεθειμένος να παραχωρήσει μακρές μεταβατικές περιόδους εφόσον οι στόχοι γίνονται αποδεκτοί. Για παράδειγμα, θα συμφωνούσε σε μια «σταδιακή προσέγγιση» στο πιο ριζοσπαστικό του σχέδιο – για έναν ξεχωριστό προϋπολογισμό της ευρωζώνης που θα φτάνει μέχρι και αρκετές μονάδες του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος – «πάνω από πέντε έως δέκα ετών», δήλωσε ένας σύμβουλος.
Η πρωτοβουλία του κ. Μακρόν, που αναμένεται να λάβει τη μορφή ομιλίας για το μέλλον της ΕΕ στις 26 Σεπτεμβρίου, έχει ως στόχο να ενισχύσει την πιθανότητα μιας πολιτικής συμφωνίας μεταξύ Παρισιού και Βερολίνου για μια αναθεώρηση μέχρι το τέλος του έτους.
«Είναι σημαντικό ο κύριος εταίρος μας στην Ευρώπη να γνωρίζει ακριβώς τι θέλουμε καθώς θα συζητά την κυβερνητική του συμμαχία» δήλωσε ένας Γάλλος σύμβουλος. «Μπορεί πραγματικά να θέλουν να μάθουν τι θέλει ο πλησιέστερος ευρωπαίος συνεργάτης τους νωρίτερα παρά αργότερα. Η ιδέα είναι να είμαστε ακριβείς και συγκεκριμένοι.»
Ένας άλλος γάλλος αξιωματούχος παραδέχτηκε ότι τα γαλλικά σχέδια για την ευρωζώνη δεν είχαν συζητηθεί διεξοδικά από το Παρίσι και το Βερολίνο από την εκλογή του κ. Μακρόν τον Μάιο.
Οι εκλογές στη Γερμανία τείνουν να καθορίσουν τον ρυθμό των διαπραγματεύσεων της ΕΕ: οι Βρυξέλλες και οι άλλες πρωτεύουσες προσδοκούν συνήθως μικρή πρόοδο στο Βερολίνο κατά τη διάρκεια της εκλογικής ημέρας, αλλά διατηρούν άστοχες προσδοκίες σχετικά με τις πολιτικές εξελίξεις στη συνέχεια.
Αυτή τη φορά, η εκλογική νίκη του κ. Μακρόν εναντίον της δεξιάς υποψηφίου Μαρίν Λε Πεν και του φιλόδοξου οράματός του για την Ευρώπη συνέβαλαν στην αύξηση των προσδοκιών, περισσότερο από το συνηθισμένο. Υπάρχει αξιοσημείωτη εμπιστοσύνη μεταξύ των υποστηρικτών της ολοκλήρωσης, με τον κ. Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ, πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κομισιόν, να περιγράφει μια από τις πλέον ενοποιητικές ατζέντες της ένωσης εδώ και χρόνια.
Ο γάλλος πρόεδρος θέλει να ενισχύσει τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, την αλληλεγγύη και τα κίνητρα. Έχει επιδιώξει να ξεπεράσει την αντίσταση της Γερμανίας σε μέτρα που συνεπάγονται περισσότερες δημοσιονομικές μεταβιβάσεις από ισχυρές οικονομίες σε πιο αδύναμες, δεσμευόμενος σε διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις και δημοσιονομική πειθαρχία στη χώρα του.
Έχει λάβει ενθαρρυντικά σημάδια από την κ. Μέρκελ, της οποίας η CDU αναμένεται να κερδίσει εύκολα την Κυριακή. Η καγκελάριος είπε ότι θα εξετάσει «έναν μικρό προϋπολογισμό» και χαιρέτισε την ιδέα της οικονομικής βοήθειας των ασθενέστερων οικονομιών σε αντάλλαγμα σκληρών μεταρρυθμίσεων.
Ωστόσο, αυτό είναι ακόμα πολύ μακριά από αυτό για το οποίο πιέζει ο κ. Μακρόν: έναν προϋπολογισμό «αρκετών ποσοστιαίων μονάδων» του ΑΕΠ, ο οποίος θα χρηματοδοτείται από φορολογικά έσοδα που επί του παρόντος διατίθενται στους εθνικούς προϋπολογισμούς. Ο σημερινός προϋπολογισμός της ΕΕ ανέρχεται στο 1% του ΑΕΠ.
Το αν η κα Μέρκελ θα ενδώσει είναι ασαφές και εξαρτάται εν μέρει από τους εταίρους του συνασπισμού. Θέλει να επικεντρωθεί λιγότερο στις θεσμικές αλλαγές απ’ ότι στα πρακτικά οφέλη για τους πολίτες της ΕΕ. Οποιοδήποτε νέο ταμείο, για παράδειγμα, θα πρέπει να επικεντρωθεί σε συγκεκριμένα έργα όπως η καταπολέμηση της ανεργίας και όχι σε ασαφείς πολιτικές ιδέες.
Ο πλησιέστερος συνασπισμός που θα είναι κατάλληλος για το μπλοκ CDU/CSU θα είναι οι φιλελεύθεροι Ελεύθεροι Δημοκράτες, οι οποίοι συχνά λειτουργούσαν ως κατώτεροι σύμμαχοι των συντηρητικών. Δεν θα ήταν καλή είδηση για τον κ. Μακρόν επειδή το FDP είναι διστακτικό με την αύξηση της ολοκλήρωσης της ευρωζώνης και θα ήθελε να επιβάλλει φορολογικούς κανονισμούς μέσω κυρώσεων.
Αλλά αν οι δημοσκοπήσεις είναι σωστές, μια συμφωνία με το FDP δεν θα φέρει στην κ. Μέρκελ συνολική πλειοψηφία. Έτσι, η κύρια επιλογή της είναι η ανανέωση του «μεγάλου συνασπισμού» με τους Σοσιαλδημοκράτες, οι οποίοι υποστηρίζουν περισσότερο τις ιδέες του κ. Μακρόν, αν και το κόμμα μοιράζεται έναν βαθιά ριζωμένο γερμανικό φόβο για την αμοιβαία αναγνώριση του χρέους και σε οτιδήποτε θα μπορούσε να αναγκάσει τους γερμανούς φορολογούμενους να διασώσουν άλλα κράτη. Η κ. Μέρκελ θα μπορούσε επίσης να κάνει το ριζοσπαστικό βήμα για τη διαμόρφωση της πρώτης τριμερούς κυβέρνησης του Βερολίνου με το FDP και τους Πράσινους.
Η επικεφαλής του γερμανικού Συμβουλίου Εξωτερικών Σχέσεων, Ντανιέλα Σουάρτζερ, δήλωσε ότι «η συνέχεια είναι πιο πιθανή από την αλλαγή» στην ΕΕ και την εξωτερική πολιτική, με τις διαφορές που εκφράζονται κατά τη διάρκεια της εκστρατείας σπάνια να μεταφράζονται απευθείας σε κυβερνητικά προγράμματα.
Και στις Βρυξέλλες, κάποιοι υποπτεύονται πως το σχέδιο κ. Μακρόν για την επίτευξη συμφωνίας μέχρι το τέλος του έτους είναι υπερβολικά αισιόδοξο. Ένας ανώτερος αξιωματούχος της ευρωζώνης δήλωσε: «Δεν περιμένουμε άμεση επιτάχυνση».
Μόλις στις αρχές Νοεμβρίου, το Βερολίνο ήταν έτοιμο να συμμετάσχει στις λειτουργίες της ΕΕ μετά τις τελευταίες εκλογές, δήλωσε ο αξιωματούχος. Αυτή τη φορά οι συνομιλίες για το συνασπισμό θα μπορούσαν εύκολα να επεκταθούν μέχρι τον Δεκέμβριο. Αυτό θα καθιστούσε τον πιθανό χρόνο για πολιτική συμφωνία στις αρχές του 2018 αντί για τα τέλη του 2017.
Ένας άλλος ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε ότι δεν θα ήταν ρεαλιστικό να πιστεύουμε ότι η κ. Μέρκελ θα έχει τον πολιτικό χώρο να κάνει μεγάλες παραχωρήσεις σχετικά με την κατανομή των κινδύνων που μπορεί να μην είναι δημοφιλείς στο εσωτερικό. Οι γερμανικές εκλογές δεν σταματούν ποτέ, πρόσθεσε: «Στις 15 Οκτωβρίου υπάρχουν σημαντικές περιφερειακές εκλογές στη Γερμανία [στη Κάτω Σαξονία]».
Ένα μεγάλο μέρος της συζήτησης κατά τους επόμενους μήνες μπορεί να είναι αφιερωμένο στο ποιος θα καθοδηγήσει τη διαδικασία μεταρρύθμισης και πώς, και όχι στο περιεχόμενο της πολιτικής. Ακόμα κι αν μπορεί να βρεθεί μια γαλλογερμανική συναίνεση, ένας δεύτερος κίνδυνος είναι η υπερτίμηση όσων οι άλλες χώρες της ΕΕ θα ήταν πρόθυμες να αποδεχθούν, δήλωσαν οι διπλωμάτες.
Αλλά ο κ. Μακρόν θέτει υψηλές προσδοκίες. «Καλύτερα να βάλουμε τα πάντα στο τραπέζι, ακόμα κι αν δε γίνουν αποδεκτά» είπε ένας γάλλος διπλωμάτης.