Ο Donald Trump δεν είναι ο μόνος ηγέτης που έχει να κάνει μία σημαντική πρόσληψη που σχετίζεται με την οικονομία.
Ο συμπαίκτης του στο παιχνίδι γκολφ στο Mar-a-Lago, ο Ιάπωνας πρωθυπουργός Shinzo Abe, πρέπει να αποφασίσει αν θα επαναδιορίσει τον Haruhiko Kuroda στη θέση του διοικητή της Τράπεζας της Ιαπωνίας (Bank of Japan – BOJ). Η θητεία του Kuroda λήγει τον προσεχή Απρίλιο, δύο μήνες μετά τη θητεία της Janet Yellen, στο τιμόνι της Federal Reserve των ΗΠΑ.
Υπάρχουν σημαντικοί λόγοι ώστε ο Abe να σπάσει την παράδοση και δώσει μία δεύτερη θητεία στον Kuroda. Από τότε που η BOJ απέκτησε την ανεξαρτησία της πριν από δύο δεκαετίες, κανένας διοικητής δεν έχει επαναδιοριστεί. Για το μεγαλύτερο μέρος αυτού του χρονικού διαστήματος, οι επιδόσεις της ιαπωνικής οικονομίας ήταν πραγματικά απογοητευτικές και οι ηγέτες της χώρας θεωρούσαν ότι η Τράπεζα δεν ήταν αρκετά επιθετική, προκειμένου να αντιστρέψει το κύμα της στασιμότητας και του αποπληθωρισμού.
Παρότι η οικονομία της Ιαπωνίας δεν βρίσκεται ούτε τώρα σε εξαιρετική κατάσταση, διανύει μία σχετικά ηλιόλουστη περίοδο, με την παγκόσμια ανάπτυξη να εξαπλώνεται, όπως προέβλεψε τον προηγούμενο μήνα το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο.
Το Ακαθάριστο Εγχώριο Προϊόν, αυξάνεται επί πέντε τρίμηνα. Η περίοδος αυτή μπορεί να μην ακούγεται μεγάλη, αλλά είναι η μεγαλύτερη μη διακοπτόμενη άνοδος που έχει καταγραφεί από το 2006. Ο πληθωρισμός δεν βρίσκεται κοντά στον στόχο του 2% της BOJ, αλλά τουλάχιστον δεν υπάρχει αποπληθωρισμός. Γιατί να διαταραχθεί η κατάσταση με μία αλλαγή στην κορυφή;
Εκτός από τον ίδιο τον Abe, κανείς άλλος αξιωματούχος δεν συνδέεται τόσο στενά με τα Abenomics, την προσπάθεια κατατεθέν του πρωθυπουργού για την αναζωογόνηση της Ιαπωνίας. Από τότε που ο Abe διόρισε τον Kuroda το 2013, ο κεντρικός τραπεζίτης άνοιξε τη στρόφιγγα της νομισματικής ρευστότητας, όπως κανείς άλλος από τους προκατόχους του. Σε έναν πολιτισμό που ευνοεί την συναίνεση, ορισμένες από τις πιο σημαντικές αποφάσεις δίχασαν το 9μελές εκτελεστικό συμβούλιο της BOJ.
Ο Kuroda, αξιολογεί ως σημαντική την πρόκληση έκπληξης στην προσπάθειά του να βγάλει την Ιαπωνία από αυτό που που ονομάζει “αποπληθωριστική νοοτροπία”, όπου τα χρόνια των στάσιμων ή πτωτικών τιμών έχουν οδηγήσει τις επιχειρήσεις και τα συνδικάτα να έχουν εξαιρετικά συντηρητικές φιλοδοξίες και διεκδικήσεις. Η απόφαση να μειώσει τα επιτόκια κάτω από το μηδέν, ήταν ένα σοκ που εξακολουθεί να “αντηχεί”. Έγινε χωρίς προειδοποίηση μετά από μία ψηφοφορία όπου 5 μέλη της BOJ τάχθηκαν υπέρ και 4 κατά. Πριν τη λήψη αυτής της απόφασης, τον Ιανουάριο του 2016, αρνήθηκε ακόμη και ότι είναι υπό εξέταση μία τέτοια κίνηση.
Αυτός ο νομισματικός ακτιβισμός δείχνει ότι ο Kuroda δεν έχει αγκυλώσεις. Τα αρνητικά επιτόκια και ο αντίκτυπός τους για τους γηράσκοντες καταθέτες και τις επαρχιακές τράπεζες ήταν αντιδημοφιλή μεταξύ των βουλευτών του Φιλελεύθερου Δημοκρατικού Κόμματος του Abe. Το πολιτικό κεφάλαιο του Abe, έχει διαβρωθεί από σκάνδαλα, υπουργικές γκάφες και από τις σημαντικές απώλειες που υπέστη το κυβερνών κόμμα στις τοπικές εκλογές του Τόκιο.
Η τύχη του Kuroda μπορεί να εξαρτάται από το κατά πόσο θεωρεί ο ίδιος ο Abe προσωπικά ότι χρειάζεται μία επανεκκίνηση. Η θέση του πρωθυπουργό δεν βρίσκεται σε άμεσο κίνδυνο, καθώς εξακολουθεί να ελέγχει την πλειοψηφία και στα δύο κοινοβουλευτικά σώματα. Ωστόσο οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι η δημοτικότητά του υποχωρεί.
Σε ποιον μπορεί να στραφεί ο Abe αν όχι στον Kuroda; Οι συζητήσεις στους οικονομικούς κύκλου του Τόκιο επικεντρώνονται σε τέσσερις ανθρώπους: Τον Takatoshi Ito, καθηγητή στο Columbia University και πρώην στέλεχος του υπουργείου Οικονομικών, τον Επίτροπο της Χρηματοοικονομικής Υπηρεσίας Nobuchika Mori, τον Masayoshi Amamiya, ανώτατο αξιωματούχο της BOJ και τον Etsuro Honda, πρώην οικονομικό σύμβουλο του Abe και νυν πρεσβευτή της Ιαπωνίας στην Ελβετία.
Με ποιον τρόπο μπορεί να διαφέρει οποιοσδήποτε από αυτούς, από τον Kuroda; Ο δρόμος, τουλάχιστον για τα αμέσως επόμενα χρόνια μετά τον Kuroda, μπορεί να έχει ήδη στρωθεί.
Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες τραπεζικές προβλέψεις, που δημοσιεύθηκαν πριν από μόλις μερικές εβδομάδες, ο στόχος για τον πληθωρισμό δεν θα επιτευχθεί μέχρι το 2019. Εφόσον το 2% είναι ο στόχος, η BOJ είναι υποχρεωμένη να δομήσει μία πολιτική για την επίτευξή του. Και καθώς οι τιμές καταναλωτή δεν υποχωρούν πλέον – γεγονός που αποτελεί από μόνο του επιτυχία – ορισμένοι οικονομολόγοι αμφιβάλλουν ότι ο στόχος θα επιτευχθεί εντός της επόμενης δεκαετίας, αν τελικά επιτευχθεί.
Ένα πράγμα που πρέπει να προσέξουμε είναι οι πιέσεις που αντιμετωπίζουν οι τοπικές τράπεζες οι οποίες ωθούνται να αναλάβουν όλο και μεγαλύτερο ρίσκο για να διατηρήσουν την κερδοφορία τους σε ένα περιβάλλον αρνητικών επιτοκίων της BOJ. Η εξαμηνιαία έκθεση της BOJ για το χρηματοπιστωτικό σύστημα που δημοσιεύθηκε στα τέλη του προηγούμενου έτους, ασχολήθηκε με το θέμα αυτό.
Οι τράπεζες της περιοχής, οι οποίες επιβαρύνονται από τον γηράσκοντα και συρρικνούμενο πληθυσμό, αδυνατούν ολοένα και περισσότερο να καλύψουν τις δαπάνες τους με τα έσοδα από τους τόκους, τις αμοιβές και προμήθειες, αναφέρει η έκθεση.
Μπορεί να είναι δύσκολο για τον Kuroda να κάνει πίσω από τα αρνητικά επιτόκια, με δεδομένο το πόσο στενά είναι συνδεδεμένος με την πολιτική αυτή. Ένας διάδοχος θα μπορούσε πιο εύκολο να πάρει αποστάσεις από αυτή την προσέγγιση του παρελθόντος και να κατευνάσει παράλληλα μερικούς βουλευτές του LDP.
Από την άλλη ο Kuroda, είναι πραγματιστής. Τα χρόνια προϋπηρεσίας του στην χάραξη νομισματικής πολιτικής στο υπουργείο Οικονομικών, συμπεριλαμβανομένου του πότε και πώς να παρέμβει στις αγορές, του το έμαθαν αυτό.
Ανεξάρτητα από το αν ο Kuroda θα αντικατασταθεί ή όχι, τα επόμενα χρόνια φαίνεται ότι θα φέρουν το αποτύπωμά του, Ο Abe θα πρέπει να τον αφήσει να τελειώσει το έργο που ξεκίνησε.