Εντελώς νέο τοπίο για τους δανειολήπτες με “κόκκινα” δάνεια προδιαγράφει η οικοδόμηση ενός συνολικού πλαισίου για τη ρύθμιση του ιδιωτικού χρέους που θα ολοκληρωθεί μέσα στο αμέσως προσεχές διάστημα. Όσα έχουν ήδη ψηφιστεί και όσα αναμένεται να νομοθετηθούν με στόχο τη μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων και την αποκατάσταση της τρωθείσας κουλτούρας πληρωμών, βάζουν τέλος στις ψευδαισθήσεις που έχουν καλλιεργηθεί και συνεχίζουν να καλλιεργούνται από διάφορες πλευρές, για το ότι τα χρέη θα χαριστούν και η πρώτη κατοικία θα παραμείνει, ούτως ή άλλως, στο απυρόβλητο.
Η αλήθεια είναι ότι οι οφειλέτες (όχι μόνο στις τράπεζες, αλλά και στο Δημόσιο) θα κληθούν να αποπληρώσουν την οφειλή τους, αναλογικά με την τρέχουσα και τη μελλοντική οικονομική τους δυνατότητα. Μάλιστα, όσο καθυστερούν πλέον τη διευθέτηση της οφειλής, ζώντας ακόμη με ψευδαισθήσεις ή πέφτοντας θύματα σκόπιμης παραπλάνησης, κινδυνεύουν να χάσουν την τελευταία ευκαιρία για ευνοϊκή ρύθμιση του χρέους τους – το πλαίσιο του ν. 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας που θα εκπνεύσει στις 31 Δεκεμβρίου 2019.
Μετά την ημερομηνία αυτή, τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη οφειλών θα απελευθερωθούν πλήρως και μόνο όσοι θα έχουν εξασφαλίσει προστασία, θα μπορούν να αποφύγουν κατασχέσεις και πλειστηριασμούς.
Την ίδια στιγμή, ακόμη και δάνεια σε καθεστώς προστασίας ή ρύθμισης θα αλλάξουν χέρια και οι οφειλέτες τους θα έχουν ως πιστωτή, στη θέση της τράπεζας, το fund ή την εταιρεία διαχείρισης.
Ερωτήσεις και απαντήσεις για την νέα πραγματικότητα, τι να αναμένουν και πώς πρέπει να κινηθούν οι δανειολήπτες με μη εξυπηρετούμενα δάνεια.
Έχω μη εξυπηρετούμενο δάνειο. Τι να περιμένω;
Καθώς έχει ξεκινήσει και θα ολοκληρωθεί το προσεχές διάστημα ένα συνολικό πλαίσιο για τη διευθέτηση του ιδιωτικού χρέους, κανείς δεν θα μπορεί να διαφύγει από τις οφειλές του, αλλά θα είναι υποχρεωμένος να τις εξοφλήσει ανάλογα με την οικονομική δυνατότητά του. Επομένως, όλοι οι οφειλέτες θα πρέπει ή να ρυθμίσουν το δάνειό τους με την τράπεζα ή να αναμένουν τις συνέπειες της μη ρύθμισης που περιλαμβάνουν τον πλειστηριασμό, την πώληση, τη μεταβίβαση ή την τιτλοποίηση του δανείου τους. Στην πρώτη περίπτωση ο δανειολήπτης θα χάσει το σπίτι του, εκτός και αν προστατεύεται με βάση τα κριτήρια του νόμου 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας. Στις άλλες τρεις περιπτώσεις, ο δανειολήπτης αλλάζει αντισυμβαλλόμενο με τον οποίο θα κληθεί να ρυθμίσει το δάνειό του ή να υποστεί όλα τα ένδικα μέσα που θα μπορούσε να του ασκήσει η τράπεζα.
Πότε η τράπεζα μπορεί να πουλήσει/μεταβιβάσει/τιτλοποιήσει το μη εξυπηρετούμενο δάνειό μου;
Τα “κόκκινα” δάνεια μπορούν να πωλούνται από την τράπεζα, υπό την προϋπόθεση ότι ο δανειολήπτης και ο εγγυητής έχουν προσκληθεί με εξώδικη πρόσκληση από αυτήν, 12 μήνες πριν από την έναρξη της διαδικασίας πώλησης, για να διακανονίσουν τις οφειλές με βάση γραπτή πρόταση με συγκεκριμένους όρους αποπληρωμής, σύμφωνα με τον Κώδικα Δεοντολογίας της ΤτΕ. Η 12μηνη έγκαιρη προειδοποίηση ισχύει για οφειλέτες καταναλωτικών δανείων. Από την υποχρέωση του 12μήνου εξαιρούνται απαιτήσεις επίδικες, επιδικασθείσες ή οφειλετών που έχουν χαρακτηριστεί μη συνεργάσιμοι.
Στην πράξη, τόσο για πωλήσεις, όσο και για μεταβιβάσεις και τιτλοποιήσεις δανείων, οι τράπεζες αποφασίζουν να κινηθούν, εφόσον ο δανειολήπτης βρίσκεται σε καθυστέρηση τριών μηνών. Σημειώνεται ότι άνω του 60% των υπερήμερων δανειοληπτών βρίσκονται σε καθυστέρηση άνω των 360 ημερών! Ξεκινώντας από το δεδομένο ότι ο δανειολήπτης έχει να πληρώσει δόση για τουλάχιστον 3 μήνες, οι τράπεζες ξεκινούν μια διαδικασία οχλήσεων που διαρκεί 2-3 μήνες προτού το δάνειο βγει προς πώληση/μεταβίβαση/τιτλοποίηση.
Όταν το δάνειό μου πουληθεί, μεταβιβαστεί προς διαχείριση ή τιτλοποιηθεί, το fund ή η εταιρεία διαχείρισης μπορούν να χειροτερεύσουν τους όρους της σύμβασης που είχα με την τράπεζα;
Σε καμία περίπτωση δεν χειροτερεύει η ουσιαστική και δικονομική θέση του οφειλέτη και του εγγυητή και δεν επιτρέπεται η μονομερής τροποποίηση όρου σύμβασης καθώς και του επιτοκίου.
Σε περίπτωση που μεταβιβάζεται απαίτηση από εξυπηρετούμενο δάνειο ή πίστωση, για την εξυπηρέτηση του οποίου έχει συμφωνηθεί κυμαινόμενο επιτόκιο, ο εκδοχέας (εταιρεία διαχείρισης, fund) δεν επιτρέπεται σε καμία περίπτωση να προσδιορίσει περιθώριο, επιπλέον του επιτοκίου αναφοράς, υψηλότερο εκείνου που είχε προσδιορίσει το πιστωτικό ή χρηματοδοτικό ίδρυμα κατά τον χρόνο καταχώρισης της μεταβίβασης, ακόμα και αν τέτοιο δικαίωμα υφίστατο συμβατικά για τον εκχωρητή (τράπεζα).
Πώς θα πρέπει να αντιμετωπίσω το fund ή την εταιρεία διαχείρισης;
Το ότι η τράπεζα μεταβιβάζει το δάνειο και λύνει τη σχέση με τον δανειολήπτη, δεν σημαίνει ότι ο τελευταίος ξεμπερδεύει με την οφειλή του. Στη θέση της τράπεζας θα έχει πλέον ως αντισυμβαλλόμενο το fund, με το οποίο θα κληθεί να συμφωνήσει τον τρόπο αποπληρωμής του δανείου του. Ο δανειολήπτης θα πρέπει να αναμένει τηλεφώνημα/μήνυμα από το fund ή την εταιρεία διαχείρισης που θα τον ενημερώνουν ότι αυτοί πλέον κατέχουν το δάνειό του, είναι οι πιστωτές του και είναι ο οφειλέτης τους, άρα μαζί τους θα πρέπει να τακτοποιήσει την οφειλή.
Πώς μπορώ να σώσω την πρώτη κατοικία μου από πλειστηριασμό;
Υποβάλλοντας ηλεκτρονικά αίτηση στην πλατφόρμα της Ειδικής Γραμματείας Διαχείρισης Ιδιωτικού Χρέους, ο οφειλέτης μπορεί να εξασφαλίσει προστασία της πρώτης κατοικίας του εφόσον πληροί κάποιες προϋποθέσεις, και να ρυθμίσει με “κούρεμα” καθώς και με κρατική επιδότηση, το δάνειό του. Τα κριτήρια επιλεξιμότητας του νόμου 4605/2019 είναι:
1) Ληξιπρόθεσμες οφειλές τουλάχιστον 90 ημερών στις 31/12/2018.
2) Ανεξόφλητη οφειλή μέχρι 130.000 ευρώ (ανά πιστωτή).
3) Οικογενειακό εισόδημα (τελευταίου έτους) από 12.500 έως 36.000 ευρώ.
4) Συνολική φορολογητέα αξία κύριας κατοικίας (αντικειμενική αξία) έως 250.000 ευρώ ή σε περίπτωση επιχειρηματικού δανείου έως 175.000 ευρώ.
5) Λοιπή ακίνητη περιουσία + μεταφορικά μέσα (του αιτούντα και του/της συζύγου) έως 80.000 ευρώ (σε περίπτωση που οι προς ρύθμιση οφειλές ξεπερνούν τις 20.000 ευρώ).
6) Καταθέσεις + χρηματοπιστωτικά προϊόντα + πολύτιμα μέταλλα (του αιτούντα και του/της συζύγου) έως 15.000 ευρώ.
7) Μη ύπαρξη τελεσίδικης απόφασης στο πλαίσιο του ν. 3869/2010 (ν. Κατσέλη) που
απέρριψε την αίτηση παροχής προστασίας λόγω δολιότητας ή ύπαρξης επαρκούς
περιουσίας ή που εξαίρεσε την κύρια κατοικία του αιτούντος από τη ρευστοποίηση
κατά την παρ. 2 του άρθ. 9 του ν.3869/2010.
Τι θα κερδίσω με τη ρύθμιση μέσω ηλεκτρονικής πλατφόρμας του ν. 4605;
1) Απομείωση της ληξιπρόθεσμης οφειλής στο 120% της εμπορικής αξίας της κύριας κατοικίας.
2) Ρύθμιση νέας (απομειωμένης) οφειλής με νέο τοκοχρεολυτικό δάνειο, διάρκειας 25 ετών, με επιτόκιο Euribor + 2%.
3) Επιδότηση Δημοσίου στη μηνιαία τοκοχρεολυτική δόση σε ποσοστό 20% – 50%, ανάλογα με το ύψος του εισοδήματος.
Γιατί να μην παραμείνω/καταφύγω στον νόμο Κατσέλη από τη στιγμή που έχω να ρυθμίσω και οφειλές που δεν έχουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία και δεν μπορούν να ρυθμιστούν με τον ν. 4605/2019;
O νόμος 4605 προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στους οφειλέτες να ρυθμίσουν την οφειλή τους, λαμβάνοντας όχι μόνο “κούρεμα” αλλά και κρατική επιδότηση της μηνιαίας δόσης. Oι τράπεζες θεωρούν ότι μέσω του νόμου αυτού, πολλά δάνεια θα επανέλθουν σε ομαλή αποπληρωμή. Προκειμένου να μην είναι αντικίνητρο για την υποβολή αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα του ν. 4605/2019 η ύπαρξη οφειλών (από καταναλωτικά δάνεια) που δεν φέρουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία, οι τράπεζες έχουν αποφασίσει να προσφέρουν ενιαίο “κούρεμα” 80% στις οφειλές από καταναλωτικά δάνεια μέχρι 50.000 ευρώ (πέραν του “κουρέματος” που θα προκύπτει από την πλατφόρμα για τα δάνεια με εξασφάλιση την πρώτη κατοικία).
Τι προθεσμίες έχω για να εκμεταλλευτώ τις ευνοϊκές ρυθμίσεις του ν. 4605/2019 για την προστασία της πρώτης κατοικίας;
Για την υποβολή αίτησης στην ηλεκτρονική πλατφόρμα η προθεσμία είναι μέχρι 31/12/2019. Μέσα σε έναν μήνα από την υποβολή της αίτησης, ο δανειολήπτης έχει πρόταση ρύθμισης από την τράπεζα. Για να την αποδεχτεί έχει περιθώριο ενός μηνός. Αν δεν την αποδεχτεί και θέλει να κινηθεί δικαστικά, θα έχει διάστημα 15 ημερών για να προσφύγει στο δικαστήριο. Και αν η αίτησή του απορριφθεί, θα του επιβληθεί πρόστιμο.
Με συμφέρει ο νόμος 4605/2019 (προστασία πρώτης κατοικίας) ή ο νόμος 3869/2010 (Κατσέλη);
Ο νόμος 4605 προσφέρει ρύθμιση του δανείου με μέσο “κούρεμα” 30% – 35% και κρατική επιδότηση της δόσης που κινείται από 20% έως 50%, ανάλογα με τη σύνθεση του νοικοκυριού και το ετήσιο οικογενειακό εισόδημα, και 30% ενιαία για τα επιχειρηματικά δάνεια που έχουν ως εξασφάλιση την πρώτη κατοικία.
Ο νόμος 3869 προσφέρει περισσότερο χρόνο ασυλίας στον οφειλέτη. Ωστόσο, η ασυλία αυτή δεν απαλείφει την οφειλή, αφού αυτή παραμένει και επαυξάνεται με τόκους μέχρι να έρθει η ώρα της πληρωμής της βάσει της ρύθμισης που θα δώσει το δικαστήριο. Επίσης, το δικαστήριο μπορεί να απορρίψει την αίτηση (τα στοιχεία δείχνουν ότι απορρίπτεται το 48% έως 53% των αιτήσεων). Σημειωτέον ότι η παράταση χρόνου που εξασφαλίζει ο οφειλέτης συνεπάγεται δικαστικά έξοδα και δικηγορικές αμοιβές για κάθε νομική ενέργεια.
Μπορώ να προσδοκώ ότι εφόσον το fund αγόρασε σε εξευτελιστική τιμή το δάνειό μου, δικαιούμαι και εγώ γενναίο “κούρεμα” της οφειλής μου;
Το fund αγόρασε πολύ χαμηλά το δάνειο γιατί αφενός αυτό ενέχει μεγάλη πιθανότητα (ρίσκο) να μην αποπληρωθεί ποτέ, αφετέρου επειδή το fund έχει όλα τα εργαλεία και την εξειδίκευση για τη συλλογή απαιτήσεων και επιπλέον στοχεύει σε υψηλή απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι τα funds θα διεκδικήσουν με πολύ πιο συντονισμένο και δυναμικό τρόπο τις οφειλές σε σχέση με τις τράπεζες, θα είναι πολύ πιο δραστικά στην κίνηση διαδικασιών αναγκαστικής εκτέλεσης για την είσπραξη της απαίτησης, καθώς και πιο φειδωλά στα “κουρέματα”, εφόσον κρίνουν ότι ο οφειλέτης έχει τη δυνατότητα αποπληρωμής.
Γιατί δεν μπορώ να αγοράσω το δάνειό μου στην τιμή που το αγόρασε το fund από την τράπεζα; Δεν είναι υποχρεωμένη η τράπεζα να μου κάνει πρόταση στην ίδια τιμή;
Όχι μόνο δεν είναι υποχρεωμένη, αλλά και πουθενά δεν ισχύει η τράπεζα, όταν θέλει να πουλήσει ένα “κόκκινο” δάνειο, να απευθύνεται πρώτα στον οφειλέτη πριν απευθυνθεί στο fund. Το παραπάνω ορίζεται από κοινοτική οδηγία, με το σκεπτικό ότι ο οφειλέτης είχε τον χρόνο, αλλά και μπορεί ανά πάσα στιγμή να απευθυνθεί στην τράπεζα και να εξοφλήσει το δάνειό του στην τιμή του χρέους (επομένως, αν ήθελε να διευθετήσει την οφειλή του, θα το είχε πράξει πριν φτάσει η στιγμή της πώλησης του δανείου του). Συνήθως, η τράπεζα του “κουρεύει” τους τόκους των τελευταίων έξι μηνών που δεν έχουν λογιστικοποιηθεί.
Το fund αγοράζει χαμηλά γιατί αγοράζει “πακέτο” δανείων και το τίμημα διαμορφώνεται από τον μέσο όρο της αποτίμησης όλων των δανείων. Δεν σημαίνει ότι τα π.χ. 10 ευρώ, που δίνει για το “πακέτο” των δανείων το fund, αντιστοιχούν στην τιμολόγηση του κάθε δανείου. Αν το δάνειο κάποιου αξίζει 100 ευρώ αντί για 10, δεν μπορεί να αναμένει ότι δικαιούται να λάβει προσφορά εξαγοράς του χρέους του από την τράπεζα για 10 ευρώ.
Θα μπορεί το fund/εταιρεία διαχείρισης να βγάλει σε πλειστηριασμό το σπίτι μου;
Ναι. Θα μπορεί να ασκήσει κάθε ένδικο μέσο για την είσπραξη της οφειλής και μάλιστα χωρίς χρονοτριβή.
Αν έχω λάβει προστασία της πρώτης κατοικίας με τον νέο νόμο 4605/2019 ή έχω ζητήσει προστασία του νόμου Κατσέλη, θα μπορεί το fund/εταιρεία διαχείρισης να βγάλει σε πλειστηριασμό το σπίτι μου;
Όχι. Αν και δάνεια που έχουν αιτηθεί καθεστώς νομικής προστασίας θα μπορούν να πουληθούν/μεταβιβαστούν/τιτλοποιηθούν, το δικαίωμα στην προστασία θα συνεχίσει να υφίσταται.
Είμαι εγγυητής σε δάνειο. Τι ισχύει για εμένα;
Εγγυητής σημαίνει οφειλέτης του δανείου, δηλαδή εις ολόκληρον υπόχρεος για την εξόφληση της οφειλής. Και η υποχρέωση αυτή δεν αίρεται, ούτε τμηματοποιείται στην περίπτωση που για το ίδιο δάνειο υπάρχουν περισσότεροι εγγυητές. Επομένως, ο εγγυητής θα έχει την ίδια αντιμετώπιση από την τράπεζα, το fund ή την εταιρεία διαχείρισης όπως ο οφειλέτης. Επίσης, θα πρέπει να κινηθεί έναντι αυτών όπως και ο οφειλέτης, σπεύδοντας να τακτοποιήσει την οφειλή. Κάθε εγγυητής ευθύνεται για ολόκληρο το χρέος. Ο πιστωτής (τράπεζα, fund, εταιρεία διαχείρισης) που θα τον “κυνηγήσει”, θα του ζητήσει να εξοφλήσει ολόκληρο το ποσό, ασχέτως του εάν υπάρχουν και άλλοι εγγυητές. Το ζητούμενο του κάθε πιστωτή είναι να εισπράξει την οφειλή και μπορεί να “κυνηγήσει” είτε ταυτόχρονα όλους τους εγγυητές είτε και μόνο έναν, αν αυτός έχει την οικονομική δυνατότητα να αποπληρώσει εξολοκλήρου την οφειλή.
Είχα λάβει από κοινού με τη σύζυγο δάνειο με εξασφάλιση την πρώτη κατοικία. Χωρίσαμε, εκείνη παραμένει στο σπίτι με τα παιδιά και εγώ δίνω διατροφή. Θεωρούμαι συνοφειλέτης του δανείου εφόσον δεν μένω στο σπίτι, αλλά νοικιάζω άλλο;
Η διατροφή δεν καλύπτει το δάνειο που έχει λάβει κάποιος από κοινού με τον/την πρώην σύζυγο. Συνεπώς, ασχέτως του εάν δεν χρησιμοποιεί το σπίτι, ο πρώην σύζυγος θεωρείται συνοφειλέτης και απειλείται και με κατάσχεση λογαριασμού για την πληρωμή του δανείου.
Πώς θα με προσεγγίσει το fund/εταιρεία διαχείρισης και τι θα μου προτείνει;
Ο οφειλέτης πρέπει να έχει υπόψη του ότι το fund θα απαιτήσει το σύνολο της οφειλής και όχι τη ρυθμισμένη οφειλή που είχε ο δανειολήπτης με την τράπεζα και δεν εξυπηρετούσε. Στη βάση της αρχικής οφειλής θα γίνει η διαπραγμάτευση με τον οφειλέτη.
Οι στρατηγικές είσπραξης απαιτήσεων που θα χρησιμοποιεί το fund/εταιρεία διαχείρισης θα είναι εξατομικευμένες και θα περιλαμβάνουν:
α) φιλικό διακανονισμό (συμφωνία εθελοντικής παράδοσης ακινήτου με αντίστοιχη διαγραφή του χρέους ή ενοικίαση του ακινήτου από τον οφειλέτη ή συμφωνία μετεγκατάστασής του σε άλλο φθηνότερο ακίνητο),
β) πολλές εναλλακτικές για τη διευθέτηση της οφειλής [π.χ. εξόφληση στη λήξη, διαγραφή μέρους ή του συνόλου (συνεκτιμώντας τα πραγματικά δεδομένα κάθε οφειλέτη)],
γ) εξατομικευμένες λύσεις που ανταποκρίνονται στις μεταβαλλόμενες ανάγκες των οφειλετών, με περιθώριο διαπραγμάτευσης.