O Donald Trump καυχιέται ότι είναι οικονομική ιδιοφυΐα, επειδή κατάφερε μέσα στους πρώτους δύο μήνες του να δημιουργήσει θέσεις απασχόλησης, να μειώσει το εθνικό χρέος κατά 12 δισ. δολάρια και να επιβλέψει μια καλπάζουσα χρηματιστηριακή αγορά.
Αυτοί οι ισχυρισμοί είναι σε μεγάλο βαθμό ψευδείς. Μπορεί, όμως, να έχει ανάγκη από την καυχησιολογία επειδή λόγω της οικονομίας βρήκε αντίξοες πολιτικές συνθήκες. Το πρόβλημα είναι πιθανό να επιδεινωθεί από δύο ακόμη πράγματα τον πρώτο του χρόνο.
Παραδόξως, ο λόγος που κληρονόμησε μια κακή πολιτική κατάσταση είναι επειδή ταυτόχρονα βρήκε μια καλή οικονομική κατάσταση: χαμηλή ανεργία, μέτρια ανάπτυξη και αναλαμπές στην αύξηση των μισθών. Αν η ιστορία αποτελεί οδηγό, οι τελευταίοι 77 μήνες αύξησης των θέσεων εργασίας δεν θα αντέξουν για πολύ καιρό.
Αντίθετα, οι πιο επιτυχημένοι Πρόεδροι πηγαίνοντας πίσω έως τον Franklin D. Roosevelt κληρονόμησαν οικονομίες σε δύσκολη θέση και έλαβαν πολιτική στήριξη για την “ανόρθωσή” τους. Ο Πρόεδρος Ρόναλντ Ρίγκαν ανέλαβε εν τω μέσω της επιβράδυνσης της οικονομικής ανάπτυξης και της εκτίναξης του πληθωρισμού της περιόδου “στασιμοπληθωρισμού”, ενώ ο πρόεδρος Μπαράκ Ομπάμα ανέλαβε καθήκοντα στην αρχή της χειρότερης παγκόσμιας οικονομικής κρίσης μετά τη Μεγάλη Ύφεση. Οι οικονομικές συνθήκες επιδεινώθηκαν και στις δύο περιπτώσεις, με την ανεργία να χτυπά διψήφια νούμερα, πριν βελτιωθεί σημαντικά προς όφελος του κάθε Προέδρου.
O Trump, ο οποίος υποσχέθηκε μια ακμάζουσα οικονομία με ρυθμό ανάπτυξης 4%, υπολόγιζε σε μεγάλο σε φορολογικές περικοπές και σε τεράστιες δαπάνες για υποδομές που θα δημιουργούσαν θέσεις απασχόλησης.
Αλλά οι Ρεπουμπλικάνοι ηγέτες του Κογκρέσου επέμειναν ότι πρώτη προτεραιότητα είναι να καταργηθεί και να αντικατασταθεί το σύστημα υγείας του Obama. Η προσπάθειά τους απέτυχε, αποκαλύπτοντας τα σχίσματα στις τάξεις των Ρεπουμπλικάνων, την πολιτική ανικανότητα του προέδρου της Βουλής των Αντιπροσώπων Paul Ryan και την αδυναμία του Trump να πιέσει ή να πείσει τα μέλη του Κογκρέσου.
Ουσιαστικά αυτό σπατάλησε τους πρώτους τρεις κρίσιμους μήνες της διακυβέρνησης των Ρεπουμπλικάνων. Η νομοθεσία για την ανοικοδόμηση δρόμων, γεφυρών και αεροδρομίων έχει αναβληθεί. Ο,τιδήποτε υλοποιείται θα είναι πιθανότατα λιγότερο φιλόδοξο από τις προεκλογικές υποσχέσεις του Trump -στην πραγματικότητα ο προϋπολογισμός που προτείνει προβλέπει μείωση των δαπανών για υποδομές- που σημαίνει ότι θα έχει λιγότερο άμεσο αντίκτυπο στην οικονομία.
Προτεραιότητα τώρα είναι η φορολογική μεταρρύθμιση, με μείωση των ατομικών και εταιρικών συντελεστών αλλά και διεύρυνση της φορολογικής βάσης ούτως ώστε να αντισταθμιστεί μέρος της απώλειας εσόδων. Ο υπουργός Οικονομικών Steve Mnuchin προέβλεψε ότι η φορολογική μεταρρύθμιση θα είναι “πολύ πιο απλή” από την υγειονομική περίθαλψη. Ο αφελής νεοφερμένος σύντομα θα μάθει ότι υπάρχει λόγος που δεν έχει γίνει σημαντική αναμόρφωση του φορολογικού συστήματος εδώ και πάνω από 30 χρόνια. Μετά την καταστροφική ήττα για το σύστημα υγείας, θα δείτε τον Trump να στρέφει τις φορολογικές περικοπές περισσότερο προς τη μεσαία τάξη παρά να κάνει μειώσεις στην πλευρά της προσφοράς. Ο προτεινόμενος από τον Ryan φόρος των συνόρων για την ενίσχυση των εξαγωγών είναι νεκρός.
Η άλλη επιπλοκή για τον Λευκό Οίκο του Trump θα προέλθει από την Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ. Η θητεία της Προέδρου Janet Yellen, μιας διακεκριμένης οικονομολόγου των Δημοκρατικών που διορίστηκε πριν από τρία χρόνια από τον Ομπάμα, λήγει στις 3 Φεβρουαρίου. Εάν η οικονομία επιβραδύνει εκείνη την περίοδο, το ζήτημα της διαδοχής της Yellen γίνεται ολοένα πιο σημαντικό, δεδομένου ότι η Fed υπό την Yellen άρχισε να αυξάνει τα επιτόκια ώστε να κρατά την ανάπτυξη υπό ελεγχο.
Υπάρχουν ήδη σενάρια, ή ακόμη και lobbying, για τον διάδοχό της. Οι πιθανές επιλογές περιλαμβάνουν τον Kevin Warsh, πρώην διοικητή τράπεζας του συστήματος της Fed και τον Glenn Hubbard, πρύτανη του Columbia Business School και κορυφαίος οικονομολόγο των Ρεπουμπλικάνων στην κυβέρνηση George W. Bush. Υπάρχει επίσης η άποψη ότι ο Gary Cohn, κορυφαίος οικονομικός σύμβουλος του Trump και πρώην πρόεδρος της Goldman Sachs, θα μπορούσε να είναι βολική επιλογή από την άποψη του Trump.
Στο βαθμό που δεν έχει καμία οικονομική ιδεολογία, ο Trump, ο χτίστης, αγαπά τα χαμηλά επιτόκια. Κατά ειρωνικό τρόπο, αυτόν τον φέρνει πιο κοντά στις απόψεις της Yellen παρά σε αυτές των Ρεπουμπλικάνων που εστιάζουν στον πληθωρισμό και ανησυχούν για πιθανή υπερθέρμανση της οικονομίας εξαιτίας των χαμηλών επιτοκίων.
Ωστόσο, ο επανα-διορισμός της εκλεκτής του Ομπάμα θα τρέλαινε τους Ρεπουμπλικάνους. Η Yellen, για την οποία ο Trump ανάφερε στη διάρκεια της εκστρατείας του πως “γλύφει” τον Ομπάμα, πιθανότατα δεν ενδιαφέρεται να παραμείνει. Εάν υπάρξουν οικονομικές “εξαρθρώσεις”, αναμένατε από τον Trump να επιτεθεί στην Fed περισσότερο από κάθε πρόεδρο από τον Ρίτσαρντ Νίξον. Δεν σέβεται ιδιαίτερα τους θεσμούς αυτού του είδους και πάντα κατηγορεί τους άλλους για τα προβλήματα.
Όπως πάντα, το timing είναι κρίσιμο. Κατά τη στιγμή της επανεκλογής τόσο του Ρέιγκαν όσο και του Ομπάμα, το ποσοστό ανεργίας ήταν σχεδόν το ίδιο όπως όταν ανέλαβαν τα καθήκοντά τους. Αλλά και οι δύο επωφελήθηκαν από ευνοϊκές τάσεις. Στην περίπτωση του Ρέιγκαν, η ανεργία μειώθηκε απότομα μετά από σύντομη άνοδο, δίνοντάς του τη δυνατότητα να διακηρύξει το “πρωί στην Αμερική”. Η αύξηση των θέσεων εργασίας μετά την ύφεση του 2008 ήταν επαρκές πειστήριο τέσσερα χρόνια αργότερα για τη δύναμη της “οικονομίας του Ομπάμα”.
Ο Trump θα μπορούσε να είναι σε καλή φόρμα, αν, σε τριάμισι χρόνια έχει πετύχει ένα τρίποντο. Αυτό σημαίνει ότι δεν θα έχει μολυνθεί από τη ρωσική παρέμβαση στις προεδρικές εκλογές του 2016, η σύγκρουση συμφερόντων της οικογενειακής του επιχείρησης δεν θα προκαλέσει ανοιχτό σκάνδαλο, και δεν θα εμπλακεί σε πόλεμο. Α, και να προεδρεύσει μιας θητείας με ποσοστό ανεργίας που δεν θα είναι χειρότερο από το 4,8% που κληρονόμησε.