Ευάλωτες χαρακτηρίζει στην έκθεσή του για την ελληνική οικονομία τις τράπεζες, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και καλεί τις διοικήσεις και τις αρχές να συνεργασθούν με στόχο την άμεση και ριζική αντιμετώπιση του προβλήματος των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων (NPEs).
Το Ταμείο επισημαίνει ότι τα μη εξυπηρετούμενα ανοίγματα παραμένουν σε υψηλά επίπεδα και η ποιότητα του δανειακού χαρτοφυλακίου το οποίο εξυπηρετείται είναι αμφίβολη, εξαιτίας, μεταξύ άλλων, και της «αδύναμης κουλτούρας πληρωμών». Η μείωση των μη εξυπηρετούμενων δανείων είναι, με βάση το ΔΝΤ, αργή, κυρίως στο χαρτοφυλάκιο των στεγαστικών.
Σύμφωνα με το Ταμείο, όλες οι εμπλεκόμενες πλευρές αναζητούν λύσεις αντιμετώπισης των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων, μεταξύ των οποίων τα σχέδια του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (APS) και αυτό της Τράπεζας της Ελλάδος, τα οποία στηρίζονται στην κρατική στήριξη, εξού και σύμφωνα με το προσωπικό του ΔΝΤ πρέπει να ελεγχθούν αν είναι συμβατές με τους κανόνες περί κρατικής στήριξης και να υπολογισθούν με ιδιαίτερη προσοχή οι επιπτώσεις τόσο στους ισολογισμούς των τραπεζών όσο και στο δημόσιο χρέος. Όσο για τις τράπεζες, στην έκθεση αναφέρεται ότι προτιμούν ένα «μενού από λύσεις», αν και ορισμένες προχωρούν σε ανεξάρτητες κινήσεις.
Η διαδικασία της γρήγορης και επιθετικής μείωσης των NPEs είναι δύσκολη εξαιτίας των περιορισμών όπως: μειωμένη κεφαλαιακή ισχύ, αδύναμη κερδοφορία και περιορισμένη ρευστότητα. Ωστόσο, η μη γρήγορη μείωση του στοκ των μη εξυπηρετούμενων ανοιγμάτων ενδέχεται να καθυστερήσει την επιστροφή στη χρηματοδότηση της πραγματικής οικονομίας και θα καθιστούσε τις τράπεζες ευάλωτες ως προς τη διαχείριση ρίσκων, γεγονός που θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της εμπιστοσύνης και σε εξάντληση της κεφαλαιακής τους θέσης.
Στην έκθεση αναφέρεται επίσης η στενή σχέση δημοσίου-τραπεζών και τα δημοσιονομικά ρίσκα που αυτή συνεπάγεται. Ανάγεται στο ποσοστό που κατέχει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας στο μετοχικό κεφάλαιο στα τρία από τα πέντε πιστωτικά ιδρύματα, στις καταθέσεις που διατηρεί στο τραπεζικό σύστημα, αλλά και στον υψηλό αναβαλλόμενο φόρο.
Τι πρέπει να γίνει
Το Ταμείο, στο πλαίσιο της άμεσης ανάγκης μείωσης των NPEs και του καλού συντονισμού των κινήσεων που πρέπει να γίνουν έτσι ώστε να αποπληρωθεί μεγάλο κομμάτι των δανείων και να αποκατασταθεί η κουλτούρα πληρωμών, θεωρεί ότι πρέπει να γίνουν προσπάθειες στα εξής πεδία:
– Οι αρχές πρέπει να διερευνήσουν προσεκτικά τα σχέδια μείωσης των NPEs με κρατική στήριξη. Τέτοιου τύπου στρατηγικές είναι αναπόφευκτες, σύμφωνα με το ΔΝΤ, στην περίπτωση που οι ιδιωτικές λύσεις δεν φέρουν αποτελέσματα. Το κλιμάκιο του Ταμείου παρότρυνε τις αρχές και τους Ευρωπαίους αξιωματούχους να διερευνήσουν προσεκτικά το κόστος, συμπεριλαμβομένης και της επίπτωσης στις τράπεζες, στο δημόσιο χρέος, στην ανάπτυξη και στον «ηθικό κίνδυνο». Οι προσπάθειες αυτές θα είναι πιο αποτελεσματικές, αν γίνουν στο πλαίσιο ενός ευρύτερου σχεδίου που θα προετοιμάσει η κυβέρνηση, με καλά σχεδιασμένα βήματα ανάμεσα σε όλες τις εμπλεκόμενες πλευρές (Ευρωπαίοι κ.λπ.).
– Οι τράπεζες πρέπει να «χτίσουν» κεφάλαια προκειμένου να μπορέσουν να στηρίξουν τους φιλόδοξους στόχους μείωσης των NPEs. Όπως σημειώνεται χαρακτηριστικά, δεδομένου ότι δεν υπάρχει αυτή τη στιγμή ζήτηση για έκδοση νέων μετοχών, αυτό μπορεί να γίνει με χρηματοοικονομικά εργαλεία τα οποία δεν θα προκαλούν διάχυση (non dilutive instruments).
– Οι τράπεζες πρέπει να ενισχύσουν τα εργαλεία μείωσης των NPEs και να προχωρούν σε ιδιωτικές λύσεις-ρυθμίσεις. Το προσωπικό του Ταμείου ανέφερε στις αρχές ότι πρέπει να αντιμετωπίζουν όλα τα ανοικτά νομοθετικά θέματα που αφορούν τα μη εξυπηρετούμενα δάνεια. Μεταξύ αυτών, το υπό διαμόρφωση πλαίσιο προστασίας της πρώτης κατοικίας, με στόχο τη μείωση της εμπλοκής του δικαστηρίου. Το προσωπικό συμβούλεψε τις αρχές έτσι ώστε να διευκολυνθούν οι πλειστηριασμοί, η ένταξη των επιχειρήσεων στον εξωδικαστικό αλλά και να γίνουν προσπάθειες προκειμένου να βελτιωθεί η συνεργασία μεταξύ των τραπεζών, στο πλαίσιο του NPL Forum.
– Θα πρέπει να συνεχισθεί η αναμόρφωση των τραπεζών στο μέτωπο των καλύτερων πρακτικών διακυβέρνησης. Επίσης, θα πρέπει να γίνουν περαιτέρω προσπάθειες για να ενισχύσουν οι τράπεζες την οργανική τους κερδοφορία και να κάνουν περισσότερα με στόχο τη μείωση του κόστους.
– Πρέπει με προσοχή να γίνουν τα επόμενα βήματα για την πλήρη άρση των capital controls, γεγονός που θα έχει θετική επίδραση στις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις.
* Δείτε όλη την έκθεση στο επισυναπτόμενο αρχείο.