«Είναι μια ευκαιρία. Και οι ευκαιρίες δεν είναι άπειρες»: η φράση αυτή του Κώστα Σημίτη, στην επέτειο της 3ης Σεπτέμβρη, ειπώθηκε πολλές φορές από τότε, απ’ όλους σχεδόν τους υποψήφιους προέδρους, καθ’ όλη τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Ηταν η συνειδητοποίηση ότι ο πρώην πρωθυπουργός είπε αυτό που όλοι στην παράταξη σκέφτονταν από τις 30 Ιουνίου, όταν ο Νίκος Ανδρουλάκης προκήρυξε την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες; Ηταν η απότομη κατάπτωση του ΣΥΡΙΖΑ, σχεδόν σε ζωντανή μετάδοση; Ηταν η αίσθηση, για πρώτη φορά από τη μέρα που έγινε πρωθυπουργός, πως ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν είναι πια άτρωτος; Σε κάθε περίπτωση, όσοι προσέλθουν στην κάλπη αύριο, κάτσουν στην ουρά, πληρώσουν τα 3 ευρώ και ψηφίσουν για τον επόμενο πρόεδρο του ΠΑΣΟΚ, στην πραγματικότητα έχουν αποφασίσει να συμβάλουν σε μια μάχη που δίνεται μια δωδεκαετία τώρα και η οποία δεν μοιάζει πια τόσο άνιση.
ΑΓΩΝΑΣ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ. Από το 2012 και έπειτα, κάθε εκλογική αναμέτρηση για το ΠΑΣΟΚ ήταν μια απόπειρα επιβίωσης. Ο άλλοτε ισχυρός προοδευτικός πόλος της Μεταπολίτευσης, το κόμμα που κυβέρνησε τη χώρα για τα περισσότερα από τα καλύτερα πενήντα χρόνια της σύγχρονης ιστορίας της, βρέθηκε την περίοδο της οικονομικής κρίσης να φοβάται πως μπορεί να μη φτάσει καν το όριο εισόδου στη Βουλή. Οι επιλογές που είχε τότε μπροστά της η Φώφη Γεννηματά ήταν δύο: είτε θα αποφάσιζε το αναπόφευκτο του «pasokification», προσαρμόζοντας την πασοκική ιδιοσυγκρασία σε ένα κόμμα που θα λειτουργούσε συμπληρωματικά πότε στη ΝΔ και πότε στον ΣΥΡΙΖΑ, είτε θα περιφρουρούσε την κυβερνητική κληρονομιά του, με την υπόσχεση της ολικής επαναφοράς, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, σε πρωταγωνιστική θέση. Επέλεξε το δεύτερο, πράγμα που σήμαινε πως κάθε φορά που ο αέρας φυσούσε, στο ΠΑΣΟΚ προσπαθούσαν να πιάσουν τη συγκυρία από τα μαλλιά. Αλλαγές ονομάτων, μυθιστορηματικές ανατροπές, απώλειες – με το υπαρξιακό δίλημμα να ίπταται από πάνω τους, δεν κατάφεραν να εκμεταλλευθούν πλήρως τις συνθήκες, επέδειξαν όμως αξιοσημείωτη αντοχή απέναντι σε μεταγραφές, οικειοποιήσεις ή επιχειρήσεις αποδόμησης από τη ΝΔ και τον ΣΥΡΙΖΑ.
ΜΙΑ ΝΕΑ ΑΡΧΗ. Η επίσπευση των εσωκομματικών διαδικασιών το καλοκαίρι ήταν βίαιη, αλλά πολιτική. Η αμφισβήτηση της επάρκειας της σημερινής ηγεσίας σε σχέση με τον μεγάλο στόχο, τη διακυβέρνηση της χώρας, δεν θα μπορούσε να λυθεί με κανέναν άλλο τρόπο. Ο άνεμος φύσηξε και πάλι: την ώρα που στο ΠΑΣΟΚ προχωρούσαν συντεταγμένα στην κάλπη, οι προοδευτικοί πολίτες, εξ αριστερών και εκ του Κέντρου, ήταν πιο δεκτικοί να το ακούσουν. Δεν θα έρθουν μόνο ψηφοφόροι του ΠΑΣΟΚ να ψηφίσουν αύριο – και αυτό είναι μια σιωπηλή ομολογία που κάνουν στελέχη όλων των πλευρών. Οι πολίτες δεν αναζητούν μόνο τον επόμενο πρόεδρο του τρίτου κοινοβουλευτικού κόμματος, ψάχνουν στο ΠΑΣΟΚ τον επόμενο πυρήνα του προοδευτικού χώρου. Σ’ αυτό ακριβώς έγκειται και το μέγεθος της ευκαιρίας. Κανείς όμως δεν εγγυάται πως θα υπάρξει επόμενη.