Μισός αιώνας από το φοβερό έγκλημα, και οι μνήμες είναι οδυνηρές, βασανιστικές και αδυσώπητες. Πλήθος τα αναπάντητα «γιατί». Πώς φτάσαμε στη μεγάλη προδοσία; Γιατί το κακό δεν αποφεύχθηκε; Γιατί τα σημάδια της επερχόμενης καταιγίδας αγνοήθηκαν; Γιατί η φοβερή προδοσία του πραξικοπήματος δεν έγινε εφικτό να αντιμετωπιστεί και να συντριβεί; Γιατί η πρόθυμη λαϊκή αντίσταση αφέθηκε τόσο απελπιστικά και ασυγχώρητα αναξιοποίητη; Γιατί δεν υπήρξε σχέδιο αντιμετώπισης ενός ενδεχόμενου πραξικοπήματος;
Ανήκω σε μια γενιά που γεννήθηκε σε εποχές εθνικής αφύπνισης και αυτοπροσδιορισμού της μοίρας του λαού μας. Σε εποχές ηρωικών αγώνων, καταστροφών, περιπετειών, προδοσίας, πολέμου. Ηταν μια πορεία διά πυρός και σιδήρου, μέσα από λάκκους λεόντων και συμπληγάδες πέτρες. Ημασταν τυχεροί και ταυτόχρονα άτυχοι. Μάθαμε να αγρυπνούμε και να γρηγορούμε, να αντέχουμε δεινά και περιπέτειες, να αντιστεκόμαστε. Περνώντας απ’ αυτή τη σκληρή διαδρομή συνειδητοποιήσαμε τη βαριά μοίρα αυτού του τόπου. Αλλά και ποια πρέπει να είναι η πυξίδα πλεύσης, η στάση για το σήμερα και το αύριο. Η προσαρμογή, η ιδιώτευση, η παραίτηση και η φυγή ή η αντίσταση και ο αγώνας για το καλύτερο; Δεν υπάρχει διαφυγή. Δεν υπάρχει δρόμος άλλος από εκείνον του χρέους και της τιμής. Σε μια εποχή εξόχως αντιηρωική, όπου το χρήμα και τα οργανωμένα συμφέροντα διαπλέκονται σε μια διαδικασία φθοράς με την πολιτική και τα πανίσχυρα ΜΜΕ, στην εποχή της άναρχης παγκοσμιοποίησης και της χρηματοκρατίας, της έκρηξης των τεχνολογιών και των οικονομικών και κοινωνικών χασμάτων, το καθήκον μας είναι και σήμερα η αντίσταση.
Η ιστορία και η αυθεντική καταγραφή της είναι μια αέναη προσπάθεια, ένας ασταμάτητος αγώνας ενάντια στη λησμοσύνη, τη διαστρέβλωση και την απόπειρα πλαστογράφησης της αλήθειας και των αυθεντικών γεγονότων. Ενας λαός δεν μπορεί να ελπίζει αν δεν έχει συλλογική συνείδηση και μνήμη της ιστορίας, του παρελθόντος του και του πολιτισμού του.
Αυτή είναι μια προϋπόθεση «εκ των ων ουκ άνευ» για να υπάρξουμε ως εθνική και πολιτιστική ενότητα και οντότητα. Και για να ελπίζουμε στη λύτρωση από τα δεινά της προδοσίας και της κατοχής.
Η εκδήλωση του πραξικοπήματος το πρωινό της 15ης Ιουλίου 1974 δεν έπιασε στον ύπνο τον λαό της Πάφου. Σχεδόν αμέσως με την εκδήλωση του πραξικοπήματος ενεργοποιήθηκαν και οι λαϊκές δυνάμεις αντίστασης. Στήθηκαν μπλόκα σε καίρια σημεία της πόλης και της Επαρχίας, έγιναν συλλήψεις γνωστών στελεχών της ΕΟΚΑ Β με ευθύνη της Αστυνομίας, ενώ κατελήφθησαν χωρίς ιδιαίτερη δυσκολία όλες οι μονάδες της Εθνικής Φρουράς. Μερικές μόνο ώρες μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος ολόκληρη η Επαρχία βρισκόταν κάτω από τον έλεγχο του νόμιμου κράτους και των λαϊκών δυνάμεων αντίστασης.
Στην Πάφο δεν υπήρξε απλώς αντίσταση. Υπήρξε μαζική λαϊκή εξέγερση εναντίον της βαρβαρότητας του ολοκληρωτισμού που επιχειρούσε να επιβάλει η χούντα των Αθηνών και το προγεφύρωμά της στην Κύπρο, η ΕΟΚΑ Β. Η μαζικότητα της αντίστασης οφειλόταν στις δημοκρατικές παραδόσεις της Επαρχίας, στη στενή σχέση που διατηρούσε ο λαός της με τον Μακάριο λόγω της καταγωγής του αλλά κυρίως λόγω της άριστης οργάνωσης του λαού σε ευρεία κλίμακα για την αντιμετώπιση του ενδεχομένου ενός πραξικοπήματος. Οι απεριόριστες δυνατότητες των λαϊκών δυνάμεων αντίστασης καταδείχθηκαν από την οργάνωση και την εκτέλεση της αποστολής – εκστρατείας εκατοντάδων ενόπλων προς τη Λεμεσό με στόχο την καταστολή του πραξικοπήματος. Παρά τις οργανωτικές αδυναμίες αυτής της αποστολής, συνάγεται το συμπέρασμα ότι αν η δομή, οι μηχανισμοί και η μαζικότητα της αντίστασης της Πάφου εκτείνονταν σε παγκύπριο επίπεδο το πραξικόπημα θα μπορούσε να συντριβεί εν τη γενέσει του.
Αλήθεια για την αντίσταση
Η αντίσταση στο πραξικόπημα δεν έγινε από τους απόντες, τους εξ αποστάσεως παρατηρητές, τους παθητικούς θεατές, τους λιποτάκτες, τους καιροσκόπους και τους χαμαιλέοντες. Αυτή η συνομοταξία ανθρώπων πήγε στο σπίτι της από τον συντομότερο δρόμο. Την έγραψαν πρώτα και πάνω απ’ όλους όσοι έδωσαν τη ζωή τους για τη δημοκρατία και την ελευθερία.
Σημ.: Διαβάζω τα αποδεσμευθέντα πρακτικά της Βουλής των Ελλήνων από τις εργασίες της «Εξεταστικής των πραγμάτων Επιτροπής» και μένω ενεός! Ολος αυτός ο εσμός των επίορκων αξιωματικών που διενήργησαν το πραξικόπημα εναντίον του Μακάριου αρνήθηκαν τις βαρύτατες ενοχές τους επιλέγοντας να μην απαντούν επί της ουσίας σε καμία ερώτηση. Ούτε για το προδοτικό πραξικόπημα ούτε για τη μη προβολή αντίστασης στην επακολουθήσασα τουρκική εισβολή.
Με βαθύτατη οδύνη, εγκαλώ τις ελληνικές κυβερνήσεις της Μεταπολίτευσης που παρέλειψαν να τους παραπέμψουν σε δίκη. Πρόκειται για εθνικό όνειδος και μελανό στίγμα στη νεότερη ελληνική ιστορία. Δικάστηκαν και καταδικάστηκαν μόνο για την 21η Απριλίου και για την αιματηρή καταστολή της εξέγερσης του Πολυτεχνείου. Οχι για το πελώριο έγκλημα της εθνικής προδοσίας της Κύπρου.