Παράλληλοι μονόλογοι με εκ διαμέτρου αντίθετες προσεγγίσεις και φόρτιση αλλά χωρίς περαιτέρω ευρύτερους «τορπιλισμούς», πόσω μάλλον μια ξαφνική κρίση διαρκείας ή αιφνίδιο πισωγύρισμα με «διαλυμένους» διαύλους συνεννόησης και ενέργειες που παραπέμπουν σε προηγούμενες περιόδους έντασης; Το στοίχημα της Λευκωσίας, δηλαδή ο απόηχος της παρουσίας του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Κύπρο σήμερα, 50 χρόνια από τη βάρβαρη εισβολή του «Αττίλα», δύσκολα μπορεί να απαντηθεί εκ των προτέρων. Πρόκειται οπωσδήποτε για «δύσκολη διαχείριση», όπως σχολιάζουν διπλωματικές πηγές, αναμένοντας τα αποτελέσματα της συμμετοχής του Πρωθυπουργού στις εκδηλώσεις μνήμης για τη μαύρη επέτειο της τουρκικής εισβολής που διοργανώνει ο Νίκος Χριστοδουλίδης στο Προεδρικό Μέγαρο και της εμφάνισης του τούρκου προέδρου στις εκδηλώσεις – φιέστα στα Κατεχόμενα.
Οι εθνικές κόκκινες γραμμές
Ο Ερντογάν αναμενόταν να προηγηθεί με πρωινές εκδηλώσεις, με την ελληνική και την κυπριακή πλευρά να προεξοφλούν προκλητικούς τόνους, ενώ ο Μητσοτάκης θα αναχωρούσε από την Αθήνα για τη Λευκωσία το απόγευμα και θα επέστρεφε το βράδυ. Η παρουσία του, κοινώς, ολιγόωρη, πλην «γεμάτη». Και αυτό γιατί ο ίδιος έχει προετοιμάσει ομιλία με σαφείς τις εθνικές κόκκινες γραμμές. Και στους τόνους «που αρμόζουν στο ειδικό βάρος της μέρας», όπως επιβεβαιώνουν ενημερωμένες πηγές. Αυτό σημαίνει ότι ο Πρωθυπουργός προτίθεται να αναδείξει την παράνομη τουρκική εισβολή και κατοχή της Κύπρου, μιλώντας για το μοναδικό «διαιρεμένο» κράτος στην Ευρώπη και χαρακτηρίζοντας την κατάσταση «μη αποδεκτή». Σε μεγάλο βαθμό δηλαδή ανάδειξη της ιστορίας και των γεγονότων, που, όπως τόνιζαν συνεργάτες του, «ούτε ξαναγράφονται ούτε αμφισβητούνται». Στην πρωθυπουργική παρέμβαση προεξοφλούνται και εμπροσθοβαρή σινιάλα με αιχμή την ανάγκη επανεκκίνησης του διαλόγου για το Κυπριακό. Και πάλι όμως αναμένονται με κατηγορηματικό τρόπο διατυπώσεις σχετικά με την αμετακίνητη ελληνική και κυπριακή θέση: μοναδική βάση για μια δίκαιη και βιώσιμη επίλυση είναι οι αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών «με διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία» και, συνεπώς, με ευθεία απόρριψη της τουρκικής εμμονής στη λύση δύο κρατών.
Σε κρίσιμη καμπή το Κυπριακό
Διπλωματικές πηγές επισημαίνουν ως παράθυρο ευκαιρίας τις δύο ανοιχτές και παράλληλες στην παρούσα συνθήκη διαδικασίες, με διαρκή ωστόσο την πρόκληση να μην υπάρξουν στραβοτιμονιές σε καμία από τις δύο πορείες: αφενός καταγράφεται έντονη κινητικότητα στο Κυπριακό εν αναμονή μιας δεύτερης φάσης κινήσεων από τον γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες, αφετέρου διατηρούνται τα ήρεμα νερά στα ελληνοτουρκικά τουλάχιστον επί του πεδίου. Εξού και θεωρείται ότι το Κυπριακό βρίσκεται σε κρίσιμη καμπή, με την ελληνική πλευρά να προσδοκά κατ’ ελάχιστον την επανέναρξη των συνομιλιών υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών. «Ευελπιστώ», είπε ο Μητσοτάκης από βρετανικού εδάφους δύο 24ωρα προτού ταξιδέψει για τη Λευκωσία, «ότι οι συζητήσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων θα συνεχιστούν, πάντα σύμφωνα με τα ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας». Εξάλλου και πριν από μία εβδομάδα, κατά το τετ α τετ του με τον Ερντογάν στην Ουάσιγκτον, το Κυπριακό αποδείχθηκε ότι ήταν ο ελέφαντας στο δωμάτιο – και λόγω της σημερινής, ευαίσθητης συγκυρίας, και επειδή υπάρχει κινητικότητα από τον ΟΗΕ. Την ίδια μέρα άλλωστε που ο Μητσοτάκης απηύθυνε ευθέως αίτημα επανέναρξης των συνομιλιών ενώ η τουρκική προεδρία άφηνε το Κυπριακό εκτός οποιασδήποτε αναφοράς στην ενημέρωσή της για όσα διημείφθησαν ανάμεσα στις δύο πλευρές, η απεσταλμένη του γ.γ. του ΟΗΕ για το Κυπριακό Ανχελα Ολγκίν παρέδιδε την έκθεσή της. Την επομένη ο Πρωθυπουργός μετέβαινε στη Νέα Υόρκη, ζητώντας από τον Γκουτέρες να αξιοποιηθεί κάθε δυνατότητα για λύση του Κυπριακού, αλλά και η Ολγκίν είχε ήδη πάρει το αεροπλάνο για την Ουάσιγκτον, συναντώντας διαδοχικά τους υπουργούς Εξωτερικών Ελλάδας Γιώργο Γεραπετρίτη και Τουρκίας Χακάν Φιντάν.
Το ορόσημο του Σεπτεμβρίου
Και ενώ Αθήνα και Αγκυρα έχουν επιχειρήσει να εκπέμψουν άλλο ένα σήμα ότι κρατούν ενεργή τη διαδικασία επαναπροσέγγισης, η σημερινή μέρα λειτουργεί ως δοκιμασία. Είναι σαφές ότι η διατήρηση της νηνεμίας και η εδραίωση μιας «κανονικότητας», έστω κι αν μένει εκτός συζήτησης προσώρας η βαριά ατζέντα των ελληνοτουρκικών αποτελεί βασικό στόχο. Με ορόσημο το τέλος Σεπτεμβρίου, όταν στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη θα πρέπει υπό τη σκέπη των Μητσοτάκη και Ερντογάν να δρομολογηθούν τα στάδια του πολιτικού διαλόγου – εκτός απροόπτου.