Η Ουκρανία δεν θα παρατείνει τη συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου με τη Ρωσία μετά τη λήξη της μετά τις 31 Δεκεμβρίου 2024, δήλωσε ο Ουκρανός πρωθυπουργός Ντένις Σμίχαλ στον πρωθυπουργό της Σλοβακίας Ρόμπερτ Φίτσο, σύμφωνα με το πρακτορείο Reuters.
Το Reuters παρουσιάζει σε ανάλυσή του τι θα συμβεί αν διακοπεί η διαμετακόμιση του φυσικού αερίου και ποιοι θα επηρεαστούν περισσότερο.
Πόσο μεγάλες είναι οι προμήθειες;
Οι ρωσικές προμήθειες φυσικού αερίου στην Ευρώπη μέσω της Ουκρανίας είναι σχετικά μικρές. Η Ρωσία έστειλε περίπου 15 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου μέσω της Ουκρανίας το 2023 – μόλις το 8% της μέγιστης ροής ρωσικού φυσικού αερίου προς την Ευρώπη μέσω διαφόρων οδών το 2018-2019.
Η Ρωσία ξόδεψε μισό αιώνα για την οικοδόμηση του μεριδίου της στην ευρωπαϊκή αγορά φυσικού αερίου, το οποίο στο αποκορύφωμά του ανερχόταν στο 35%.
Η Μόσχα έχασε το μερίδιό της από ανταγωνιστές όπως η Νορβηγία, οι ΗΠΑ και το Κατάρ μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, γεγονός που ώθησε την ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από το ρωσικό αέριο.
Οι τιμές του φυσικού αερίου της ΕΕ ανέβηκαν το 2022 σε επίπεδα ρεκόρ μετά την απώλεια των ρωσικών προμηθειών. Το ράλι δεν θα επαναληφθεί, δεδομένων των μέτριων ποσοτήτων και του μικρού αριθμού πελατών για τις εναπομείνασες ποσότητες, σύμφωνα με αξιωματούχους και traders της ΕΕ.
Διαδρομή μέσω Ουκρανίας
Ο αγωγός της σοβιετικής εποχής Urengoy-Pomary-Uzhgorod μεταφέρει φυσικό αέριο από τη Σιβηρία μέσω της πόλης Σούτζα – που τώρα βρίσκεται υπό τον έλεγχο των ουκρανικών στρατιωτικών δυνάμεων – στην περιοχή Κουρσκ της Ρωσίας. Στη συνέχεια ρέει μέσω της Ουκρανίας στη Σλοβακία.
Στη Σλοβακία, ο αγωγός αερίου χωρίζεται σε κλάδους που πηγαίνουν στην Τσεχία και την Αυστρία.
Η Αυστρία εξακολουθεί να λαμβάνει το μεγαλύτερο μέρος του φυσικού αερίου της μέσω της Ουκρανίας, ενώ η Ρωσία αντιπροσωπεύει περίπου τα 2/3 των εισαγωγών φυσικού αερίου της Ουγγαρίας.
Η Σλοβακία λαμβάνει περίπου 3 δισ. κυβικά μέτρα από τον ενεργειακό γίγαντα Gazprom ετησίως, επίσης περίπου τα 2/3 των αναγκών της.
Η Τσεχία διέκοψε σχεδόν εντελώς τις εισαγωγές φυσικού αερίου από τα ανατολικά πέρυσι, αλλά έχει αρχίσει να παίρνει φυσικό αέριο από τη Ρωσία το 2024.
Γιατί εξακολουθεί να λειτουργεί η ουκρανική διαδρομή;
Παρόλο που οι εναπομείναντες όγκοι διαμετακόμισης ρωσικού φυσικού αερίου είναι μικροί, το ζήτημα αποτελεί ένα δίλημμα για την ΕΕ. Πολλά μέλη της ΕΕ, όπως η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν δηλώσει ότι δεν θα αγοράζουν πλέον ρωσικό φυσικό αέριο, αλλά η στάση της Σλοβακίας, της Ουγγαρίας και της Αυστρίας, οι οποίες έχουν στενότερους δεσμούς με τη Μόσχα, αμφισβητεί την κοινή προσέγγιση της ΕΕ.
Οι χώρες, που εξακολουθούν να λαμβάνουν ρωσικό φυσικό αέριο, υποστηρίζουν ότι είναι το πιο οικονομικό καύσιμο και κατηγορούν τις γειτονικές χώρες της ΕΕ ότι επιβάλλουν υψηλά τέλη διέλευσης για εναλλακτικές προμήθειες.
Η Ουκρανία εξακολουθεί να κερδίζει 0,8 έως 1 δισ. δολάρια από τα τέλη διέλευσης από τη διαμετακόμιση ρωσικού φυσικού αερίου. Η Ρωσία κερδίζει πάνω από 3 δισ. δολάρια από τις πωλήσεις μέσω Ουκρανίας με βάση μια μέση τιμή φυσικού αερίου στα 200 δολάρια ανά 1.000 κυβικά μέτρα, σύμφωνα με υπολογισμούς του Reuters.
Η ρωσική Gazprom κατέγραψε καθαρή ζημία 7 δισ. δολαρίων το 2023, την πρώτη ετήσια ζημία του από το 1999, λόγω της απώλειας των αγορών φυσικού αερίου της ΕΕ.
Η Ρωσία έχει αναφέρει ότι θα ήταν έτοιμη να παρατείνει τη συμφωνία διαμετακόμισης, αλλά το Κίεβο έχει επανειλημμένα σημειώσει ότι δεν θα το κάνει.
Μια άλλη επιλογή είναι η Gazprom να προμηθεύσει μέρος του αερίου μέσω άλλης διαδρομής, για παράδειγμα μέσω TurkStream, Βουλγαρίας, Σερβίας ή Ουγγαρίας. Ωστόσο, η χωρητικότητα μέσω αυτών των οδών είναι περιορισμένη.
Η ΕΕ και η Ουκρανία ζήτησαν επίσης από το Αζερμπαϊτζάν να διαμεσολαβήσει στις συζητήσεις με τη Ρωσία σχετικά με τη συμφωνία διαμετακόμισης φυσικού αερίου, δήλωσε στο Reuters σύμβουλος του Αζέρου προέδρου, ο οποίος αρνήθηκε να δώσει περισσότερες λεπτομέρειες.