Ο ΣΥΡΙΖΑ του φετινού φθινοπώρου μπορεί να εξηγηθεί μόνο ως ανοιχτό πεδίο μάχης: τρία στρατόπεδα, το καθένα με τις επιθυμίες του, μάχονται για την ψυχή του κόμματος της αξιωματικής αντιπολίτευσης όπου τελικός νικητής δεν είναι μόνο ο ικανότερος, αλλά ο πιο στρατηγικός παίκτης. Μιλάμε για μια κατάσταση εντελώς πρωτοφανή στα ελληνικά χρονικά – η έκπτωση του Στέφανου Κασσελάκη αμφισβητείται σε νομικό επίπεδο λόγω κενών στο καταστατικό όσον αφορά τη μεταβατική κατάσταση, μια παράμετρο που το στρατόπεδό του θέτει δημόσια στο τραπέζι τέσσερις μέρες μετά την υπερψήφιση της πρότασης μομφής από την Κεντρική Επιτροπή. Σε πολιτικό επίπεδο, η απόφαση και μετά την επιβεβαίωσή της από την Πολιτική Γραμματεία το βράδυ της Πέμπτης έχει κλείσει το όποιο ζήτημα υπάρχει: μόνο ένα μέλος της, η Θεοδώρα Τζάκρη, μειοψήφησε υπέρ της παρατυπίας της άμεσης καθαίρεσης του μέχρι πρότινος προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ, με το όργανο να περιγράφει την Κεντρική Επιτροπή ως «τον μοναδικό αυθεντικό ερμηνευτή του καταστατικού». Η κάθε πλευρά έχει στο χέρι της συγκεκριμένα όπλα, όμως η μάχη στην ουσία της αυτή τη στιγμή είναι κατά κύριο λόγο επικοινωνιακή. Η προεκλογική περίοδος για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ και την επόμενη μέρα του έχει μόλις ξεκινήσει.
Οι «87»
Τα 87 στελέχη της εσωκομματικής αντιπολίτευσης, που έγιναν 100 την περασμένη Κυριακή και πλειοψηφία στο κόμμα μετά τη μομφή που πέτυχαν εναντίον του Στέφανου Κασσελάκη έχουν γνώση όλων των παραμέτρων του καταστατικού και των κενών που αφήνει. Ξέρουν επίσης τις άτυπες συμφωνίες που έχουν διαμειφθεί στο παρελθόν, όταν ο ΣΥΡΙΖΑ συζητούσε την αλλαγή του καταστατικού του επί Αλέξη Τσίπρα: το «ναι» για την εκλογή προέδρου από τη βάση, πρωτόγνωρο για ένα αμιγώς αριστερό κόμμα, ήρθε μόνο όταν μπήκε στο τραπέζι και η εκλογή Κεντρικής Επιτροπής από τη βάση, την ίδια ακριβώς μέρα, σε διαφορετική κάλπη – έτσι ώστε οι εξουσίες του οργάνου να είναι αυξημένες και να μπορεί να ασκεί έλεγχο σε έναν ισχυρό πρόεδρο που έχει νομιμοποίηση από τα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ. Ξέρουν επίσης πως το μεγαλύτερο επιχείρημά τους, αν το ζήτημα φτάσει νομικά εκτός κομματικών θυρών (και οι γνωματεύσεις «δείχνουν» σε παραμονή του Κασσελάκη για το τυπικό του πράγματος μέχρι το έκτακτο συνέδριο) είναι πως η Κεντρική Επιτροπή αποδέχτηκε ομόφωνα την άμεση έκπτωση από το αξίωμα, εξουσιοδοτώντας τον Νίκο Παππά για να πάει στη ΔΕΘ –μια μέρα μετά, οι συνεργάτες του Κασσελάκη παραιτήθηκαν και τα πράγματά του μαζεύτηκαν από το γραφείο του προέδρου, πράγμα που έδειχνε (τουλάχιστον εκείνες τις ώρες) πως και η δική του πλευρά είχε ερμηνεύσει με τον ίδιο τρόπο την απόφαση.
Τι θέλουν οι «87»; Η διαδικασία αλλαγής ηγεσίας να γίνει όσο περισσότερο απρόσκοπτα γίνεται, σαν να μιλάμε για ένα κανονικό κόμμα – η διαφορά, σ’ αυτήν τη φάση, με τον συντεταγμένο τρόπο προσφυγής στην κάλπη στον έτερο πόλο του προοδευτικού χώρου είναι κάτι παραπάνω από εμφανής. Θέλουν επίσης η πρόταση μομφής και τα όσα ακολούθησαν να μην τους αφήσει τη βούλα μιας νομενκλατούρας που αρνείται τον εκσυγχρονισμό και την αλλαγή – γνωρίζοντας πως πολιτικά έχουν το προνόμιο, βγάζουν μπροστά την πρόσφατη εισβολή των οπαδών του Τραμπ στο Καπιτώλιο, μιλώντας ουσιαστικά για επιχείρηση-ρεσάλτο από την πλευρά του πρώην προέδρου που δεν αποδέχεται το αποτέλεσμα. Σε έναν κόσμο, ωστόσο, που ακόμα και οι αριστερές διαδικασίες κρίνονται δημόσια για τη δημοκρατικότητά τους, τα προβλήματα δεν είναι λίγα ούτε γι’ αυτούς.
Τι δεν θέλουν; Να κατέβουν με πολλαπλές επιλογές σε μια κάλπη που με μαθηματική βεβαιότητα θα είναι πολωμένη. Και δεν θέλουν οι αλλαγές στο εκλογικό σώμα του ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία χρόνια να αποδειχτούν τέτοιες που θα καθορίσουν τους συσχετισμούς στο Εκτακτο Συνέδριο με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τους συνέδρους και τις αποφάσεις που θα λάβουν στις αρχές Νοεμβρίου.
Ο Κασσελάκης
Υστερα από τέσσερις μέρες σιωπής, όπου όλα τα ενδεχόμενα τέθηκαν στο τραπέζι, ο Στέφανος Κασσελάκης κάνει πια πολύ σαφές ότι είναι έτοιμος να διεκδικήσει εκ νέου την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ. Η στάση και του ίδιου μέχρι την Πέμπτη δεν αφήνει πολλά περιθώρια κινήσεων για τη μεταβατική περίοδο: ο μέχρι πρότινος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ, άλλωστε, ακόμα και για λόγους αξιοπρέπειας, δεν θα είχε επιστρέψει στο γραφείο του –αν δεν είχε παραμείνει στη θέση του, οι αρμοδιότητες και οι δυνατότητες κινήσεων θα ήταν από ελάχιστες έως ανύπαρκτες. Αυτό, όμως, που σίγουρα αφήνει το νομικό παραθυράκι που ανοίχτηκε για το παράτυπο της διαδικασίας είναι αρκετό για να κρατήσει ζεστό έναν μηχανισμό που έχασε καθαρά την περασμένη Κυριακή και φαινόταν μάλλον απογοητευμένο μέχρι να τεθεί το θέμα της νομικής εκπροσώπησης στο τραπέζι.
Τι θέλει ο Κασσελάκης; Η ήττα που υπέστη στην ΚΕ να μην καθορίσει την επικείμενη υποψηφιότητά του. Η διαχείριση, από την Πέμπτη και μετά, του ζητήματος της μεταβατικής περιόδου δείχνει πως ο σπόρος της αμφισβήτησης της απόφασης λειτουργεί συσπειρωτικά για το ακροατήριό του, ενισχύοντας το αφήγημα του κομματικού καθεστώτος που είχε βάλει στόχο να τον διώξει όσο πιο άμεσα γίνεται, ακόμα και εις βάρος του ίδιου του κόμματος. Υπέρ του στην κοινή γνώμη λειτουργεί και ο σύντομος χρόνος αμφισβήτησης μετά την εκλογή του το περασμένο φθινόπωρο: η εκλογή νέων συνέδρων προσφέρει μια ακόμα ευκαιρία αν όσοι τον στηρίζουν προσέλθουν στην κάλπη, ώστε μετά το ανώτατο όργανο του κόμματος να μην αποτελεί μια αποτύπωση του παλιού ΣΥΡΙΖΑ (στον οποίο ο ίδιος με το ζόρι κατάφερε να φέρει τις απαιτούμενες υπογραφές επικύρωσης της υποψηφιότητάς του), αλλά αυτού που διαμόρφωσε και η δική του επικράτηση – έτσι ώστε η ερχόμενη εκλογή να τον βρίσκει μεν αφηγηματικά απέναντι στο κομματικό κατεστημένο, αλλά με αποδεδειγμένη τη στήριξη της βάσης.
Τι δεν θέλει; Σε επικοινωνιακό επίπεδο, από θύμα να γίνει θύτης. Και τα όσα συζητιούνται αυτή τη στιγμή για μεθόδους Τραμπ και πρακτικές με το «έτσι θέλω» παρά τις αποφάσεις στις οποίες μετείχαν και μέλη που τον στηρίζουν, θα δημιουργήσουν δυσκολίες σε πιο μετριοπαθείς ψηφοφόρους που ενδεχομένως όντως βρίσκουν άδικο τον τρόπο με τον οποίο τα στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ αντιμετώπισαν όλο αυτό το διάστημα τον πρόεδρό τους. Κυρίως, δεν θα ήθελε να συνεχίσει να κυνηγάει ένα φάντασμα: μπορεί η σύγκρουσή του με τον Αλέξη Τσίπρα για κάποιους να λειτουργεί ως μάχη προσκηνίου – παρασκηνίου, αλλά όσο ο Κασσελάκης συνεχίζει να προκαλεί χωρίς απάντηση, τόσο περισσότερο εντείνεται η πεποίθηση ότι το θέμα είναι περισσότερο προσωπικό και όχι πολιτικό.
Ο Πολάκης
Σ’ αυτή τη φάση, ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας έχει ένα μεγάλο (και για κάποιους εντελώς παράδοξο) πλεονέκτημα: παρότι ήταν από τους πρώτους υποστηρικτές του Στέφανου Κασσελάκη, παρότι καταφέρθηκε με οξύθυμο τρόπο και σκληρούς χαρακτηρισμούς που υπερέβησαν τα εσκαμμένα απέναντι στους αντιπάλους του, παρότι τις πιο πολλές φορές αναρτά σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με βάση το θυμικό του, τάχθηκε με τους «87» στην απόπειρα καθαίρεσης του Κασσελάκη –«έχουμε συνυπάρξει πολλά χρόνια», σχολίασε η Ολγα Γεροβασίλη, ένα από τα πρόσωπα που έχουν βρεθεί στο στόχαστρό του. Την κρίσιμη ώρα, επέλεξε τον κομματικό δρόμο, θέτοντας πρώτος όχι απλώς το ζήτημα της μομφής, αλλά ξεκαθαρίζοντας πως δεν προτίθεται να αποχωρήσει αν χάσει την κούρσα της ηγεσίας, που ερμηνεύεται ως προτροπή όχι μόνο προς την πλευρά των «87», αλλά και προς αυτή του Κασσελάκη.
Τι θέλει ο Πολάκης; Οι συγκρούσεις του τόσο με τη μια τόσο και με την άλλη πλευρά να του χαρίσουν διακριτότητα, χωρίς ωστόσο να τον στέλνουν εκτός κομματικού πλαισίου. Ηδη στελέχη κοντά στον Κασσελάκη (που απευθύνονται σε πιο λαϊκά στρώματα στα οποία απευθύνεται και ο Πολάκης) τον κατηγορούν ανοιχτά για ομοφοβία βάζοντας ως κεντρικό επιχείρημα τη μη ψήφιση του δικαιώματος του πολιτικού γάμου – και για να αντιμετωπίσουν τις διαρροές προς το μέρος του, καθώς το θέμα προϋπάρχει της μομφής, αλλά ποτέ δεν είχε τεθεί δημόσια σε τέτοια ένταση.
Τι δεν θέλει; Το προφίλ που έχει καλλιεργηθεί τόσο καιρό για εκείνον (με δική του, κυρίως, υπαιτιότητα) να σταθεί πιο ισχυρό από την εμφανή προσπάθεια που καταβάλλει να λειτουργεί με σχετική αυτονομία. Και, από την άλλη, η λαϊκή πλευρά του ΣΥΡΙΖΑ να εκλάβει την επιλογή του σαν προδοσία, την ώρα που ο Κασσελάκης παραδέχτηκε δημόσια το «λάθος» της διαγραφής του από την ΚΟ και επανόρθωσε.