Ηταν όλοι εκεί, από τους εν ζωή πρωταγωνιστές της 3ης Σεπτέμβρη του 1974 έως τη νεότερη γενιά των κομματικών στελεχών και των φίλων που μεγάλωσαν ακούγοντας ιστορίες για την ίδρυση του ΠΑΣΟΚ και τον τρόπο που άλλαξε τη χώρα τη δεκαετία του ’80. Υπό τους ήχους των κλασικών πασοκικών ασμάτων που μεθούν τον πράσινο ήλιο, εκείνον που ταυτίστηκε στη συνείδηση πολλών, στα καλά και τα άσχημα, με την πορεία της Μεταπολίτευσης, οι διαφορετικές γενιές πασόκων συνάντησαν η μία την άλλη – για τον καθένα, η λέξη ΠΑΣΟΚ σήμαινε κάτι διαφορετικό, όμως οι περισσότεροι από τους παρισταμένους είχαν επιλέξει να ντυθούν σε αποχρώσεις του πράσινου. Με την προοπτική της επόμενης ημέρας, στον ίδιο τόπο συναντήθηκαν και όλοι οι υποψήφιοι πρόεδροι του ΠΑΣΟΚ, σε μια βραδιά που θύμιζε εκεχειρία, αλλά λειτουργούσε και ως δείκτης για την επιρροή του καθενός σε ένα πιο στενό κομματικό ακροατήριο.
Οι τρεις πρώην πρόεδροι
Πρώτος στο βήμα του Ζαππείου, που γέμισε από κόσμο, ανέβηκε ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. «Αντιμετωπίσαμε αντιξοότητες και προκλήσεις αλλά βάλαμε τα θεμέλια για μια πιο δημοκρατική Ελλάδα με μεγαλύτερη κοινωνική συνοχή και ισχυρή παρουσία στην ΕΕ», είπε για το κόμμα στο οποίο το 1974 υπήρξε συνιδρυτής. «Σήμερα περισσότερο από ποτέ ο προοδευτικός κόσμος ζητάει απαντήσεις και κυρίως διέξοδο για να μπορέσει να ελπίζει ξανά», επεσήμανε. «Το ΠΑΣΟΚ οφείλει να πρωταγωνιστήσει στις εξελίξεις προσφέροντας το όραμα και το σχέδιο ήταν να συγκροτήσει προς μια προοδευτική κατεύθυνση. Είναι μια ευκαιρία και οι ευκαιρίες δεν είναι άπειρες. Εδώ και τώρα προχωράμε μπροστά. Με τόλμη θα πετύχουμε», επεσήμανε στον χαιρετισμό του ο Σημίτης, που καταχειροκροτήθηκε. «Η ιστορία καλεί – και προκαλεί – ξανά τις δυνάμεις του ΠΑΣΟΚ να αναμετρηθούν μαζί της. Δυνάμεις προοδευτικές, εντός και εκτός του κόμματός μας, σε μια νέα επαναστατική και απελευθερωτική διαδικασία», ανέφερε στη δική του ομιλία ο Γιώργος Παπανδρέου. «Το ΠΑΣΟΚ πρέπει να απευθυνθεί στο εθνικό ακροατήριο με μια πρόταση που είναι και αφήγηση και συντεταγμένη αλληλουχία πρακτικών κινήσεων», ανέφερε, σε εξίσου ενωτικό κλίμα, ο Ευάγγελος Βενιζέλος. Η Χαριλάου Τρικούπη τίμησε όλη τη διαδρομή του κόμματος, με ένα βίντεο-αφιέρωμα στο οποίο οι ηγέτες κάθε περιόδου είχαν πλάνα και χρόνο να κερδίσουν το δικό τους χειροκρότημα – την ώρα της Φώφης Γεννηματά ήταν παρατεταμένο.
«Να δώσουμε ελπίδα στον ελληνικό λαό»
Η παρέμβαση του Νίκου Ανδρουλάκη ξεκίνησε με μια ιστορική αναδρομή στην ιστορία της Δημοκρατικής Παράταξης, συνδέοντας τον Ανδρέα με την Αλλαγή, τον Σημίτη με τον εκσυγχρονισμό, τον Γιώργο Παπανδρέου με τη διαφάνεια, τον Βενιζέλο με την ευθύνη και τη Φώφη Γεννηματά με τη γενναιότητα και την ηθική. «Κανένας πια δεν μας ρωτάει με ποιους θα συγκυβερνήσουμε. Αντίθετα, μας χρεώνεται η ευθύνη να δώσουμε ελπίδα στον ελληνικό λαό και διέξοδο από την καταστροφική διακυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας», ανέφερε ο νυν πρόεδρος, στέλνοντας μήνυμα επανόδου της παράταξης την επόμενη ημέρα – δεν ήταν ο μόνος από τους ομιλητές που άσκησε σκληρή κριτική στην κυβέρνηση της ΝΔ. «Ο πολιτικός μας αντίπαλος είναι η ΝΔ (…) Μόνο το ΠΑΣΟΚ μπορεί να εξασφαλίσει την έξοδο του κ. Μητσοτάκη και της παρέας του».
Οι υποψήφιοι πρόεδροι δεν προβλεπόταν να μιλήσουν – βρέθηκαν όμως στον ίδιο χώρο και αποτέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων στα πηγαδάκια, προτού τη σκυτάλη πάρουν τα τραγούδια του Γιάννη Μαρκόπουλου. Προφανώς και μετά το τέλος της συναυλίας – είναι, άλλωστε, εβδομάδα δημοσκοπήσεων και οι επετειακές εκδηλώσεις είχαν μόλις τελειώσει.