Η Ελλάδα είναι η χώρα-μέλος της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΕΕ) που βρίσκεται στη δυσκολότερη ίσως θέση από οποιαδήποτε άλλη στην επικίνδυνη αυτή γεωπολιτική συγκυρία. Βρίσκεται ανάμεσα σε δύο πολέμους, Ουκρανίας και Γάζας. Καμιά άλλη χώρα της ΕΕ δεν πιέζεται τόσο έντονα ταυτόχρονα και από τους δύο πολέμους, αν και ορισμένες αισθάνονται αμεσότερα τις συνέπειες του ενός εκ των δύο (Βαλτικές, Κύπρος κ.ά.). Ταυτόχρονα όμως η Ελλάδα διαχειρίζεται και μια αβέβαιη κατάσταση «μη ειρήνης, μη πολέμου» με την Τουρκία παρά τα ήρεμα νερά των τελευταίων μηνών και τη Διακήρυξη των Αθηνών (Δεκέμβριος 2023). Ενα θερμό επεισόδιο που θα μπορούσε να κλιμακωθεί σε κάτι χειρότερο παραμένει πάντοτε ένα ενδεχόμενο (Κάσος – Κάρπαθος). Και παράλληλα αντιμετωπίζει «ένταση σχέσεων» με τους βόρειους γείτονές της (Β. Μακεδονία, Αλβανία) και την απειλή γενικότερης αστάθειας στην ευρύτερη περιοχή των Δ. Βαλκανίων.
Η καταδίκη της Ρωσίας
Αντιμέτωπη με τους δύο πολέμους, επεδίωξε και ορθώς να βρεθεί «στη σωστή πλευρά της ιστορίας». Ως χώρα διεθνούς δικαίου αλλά και μέλος της Ενωσης τάχθηκε, ως όφειλε, και στήριξε ποικιλοτρόπως την Ουκρανία καταδικάζοντας απερίφραστα την επιθετικότητα της Ρωσίας (παρά τους ισχυρούς παραδοσιακούς δεσμούς της με τη χώρα αυτή). Παρείχε (και) στρατιωτική βοήθεια για τη διεξαγωγή του «δίκαιου πολέμου» απέναντι στη Ρωσία. Οι αρχικές εκτιμήσεις ήσαν βέβαια ότι ο πόλεμος αυτός θα είναι μάλλον βραχύβιος. Δεν θα διαρκούσε χρόνια και δεν θα έφθανε στο σημείο η Ουκρανία να εισβάλει σε ρωσικό έδαφος, μια εισβολή που θεωρείται ως «δίκαιη» και επιβεβλημένη μεν για την αναχαίτιση της ρωσικής επιθετικότητας αλλά με πολλές επικίνδυνες παρενέργειες. Ετσι η προοπτική τερματισμού του πολέμου (με δίκαιη ειρήνη) δεν διαφαίνεται στον ορίζοντα – προϋπόθεση για κάποια ομαλοποίηση διμερών σχέσεων με Ρωσία (η κατάρρευση των οποίων παράγει αναποφεύκτως πολλαπλές ανεπιθύμητες συνέπειες). Η άλλη πλευρά της ιστορίας.
Η «παρανομούσα δύναμη»
Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο του Ισραήλ, η αναζήτηση «της σωστής πλευράς της ιστορίας» αποδεικνύεται εξαιρετικά προβληματική. Γιατί ναι μεν το Ισραήλ είναι σύμμαχός μας και υποτίθεται το μόνο κράτος δυτικών αξιών στη Μ. Ανατολή και έχει το νόμιμο δικαίωμα αυτοάμυνας απέναντι στις θηριωδίες της Χαμάς, έχει όμως καταστεί επιτιθέμενη δύναμη στη Γάζα διεξάγοντας έναν πόλεμο που παραβιάζει όλους τους κανόνες του διεθνούς δικαίου, διεθνούς δικαιοσύνης (αποφάσεις ΔΔΧ κ.λπ.) και δυτικών αξιών με εγκλήματα πολέμου, γενοκτονία, βασανιστήρια. Είναι δηλαδή «παρανομούσα δύναμη». Και καθώς είναι και δύναμη κατοχής (Δ. Οχθη κ.λπ.) δεν νομιμοποιείται να διεκδικήσει την ιστορία με το μέρος του. Ούτε μπορεί καμία άλλη χώρα – και βεβαίως και η Ελλάδα – να ταχθεί απροϋπόθετα μαζί του. Αντίθετα, η σωστή, ηθική πλευρά της ιστορίας εμφανίζεται με το μέρος των Παλαιστινίων. Με την έννοια ότι ιστορικά, νομικά και ηθικά δικαιούνται να έχουν κρατική οντότητα (αποφάσεις ΟΗΕ), πλην όμως την οντότητα αυτή αρνείται (παρανόμως) το Ισραήλ (και την απορρίπτουν σκληροπυρηνικοί Παλαιστίνιοι – τύπου Χαμάς). Το Ισραήλ θα πρέπει να υπάρξει ως κράτος σε περιβάλλον ειρήνης και ασφάλειας και με την ιστορία με το μέρος του στη βάση της δικαιοσύνης. Οχι ως επιτιθέμενη δύναμη διαπράττοντας σφαγές αμάχων (Ζ. Μπορέλ).
Ελλάδα και ΕΕ θα ήσαν με τη σωστή πλευρά της ιστορίας επομένως εάν τιμωρούσαν (και) την επιθετικότητα του Ισραήλ με την επιβολή κυρώσεων (αναστολή συμφωνίας σύνδεσης μεταξύ άλλων)…