Η εποχή των αεροπορικών ταξιδιών χαμηλού κόστους στην Ευρώπη μπορεί να έχει τελειώσει οριστικά, εν μέρει λόγω των περιβαλλοντικών πολιτικών της ΕΕ. Αυτά είναι καλά νέα για το κλίμα. Αλλά πολλοί άνθρωποι χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος που συνήθιζαν να ταξιδεύουν στην ΕΕ δεν θα μπορούν πλέον να το κάνουν ή θα μπορούν να το κάνουν πολύ πιο σπάνια.
Αυτό είναι το βασικό συμπέρασμα στο οποίο καταλήγουν αναλυτές της αγοράς αερομεταφορών, συνυπολογίζοντας τις επιπτώσεις από την αλλαγή της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής νομοθεσίας για τις πτήσεις και το εκτιμώμενο κόστος των πράσινων καυσίμων.
Σύμφωνα με στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων για πτήσεις εντός της ΕΕ ήταν ήδη αυξημένες κατά 20% – 30% το 2023, σε σχέση με την προ πανδημίας εποχή. Οι κύριοι λόγοι είναι η υψηλή καταναλωτική ζήτηση, η αύξηση του κόστους των καυσίμων και η διαταραχή των αλυσίδων εφοδιασμού.
Οι τιμές αναμένεται να αυξηθούν περαιτέρω τα επόμενα χρόνια ως αποτέλεσμα ενός «κοκτέιλ» μέτρων που περιλαμβάνονται στην ευρωπαϊκή στρατηγική Fit For 55.
Η ακριβή Fit For 55
Το βασικότερο εξ αυτών είναι η μεταρρύθμιση του Σύστηματος Εμπορίας Δικαιωμάτων Εκπομπών (ΣΕΔΕ, ETS).
Από το 2012, οι ενδοενωσιακές αεροπορικές εκπομπές αποτελούν μέρος του ΣΕΔΕ.
Όπως και η βιομηχανία, έτσι και οι αερομεταφορές επωφελούνταν μέχρι στιγμής από δωρεάν δικαιώματα εκπομπών – μέχρι πέρυσι δημοπρατούνταν λιγότερο από το 20% των δικαιωμάτων των αερομεταφορών.
Σύμφωνα με τη μεταρρύθμιση του ΣΕΔΕ, τα δωρεάν δικαιώματα θα καταργηθούν σταδιακά μεταξύ 2024 και 2026. Η μεταρρύθμιση του ΣΕΔΕ διατηρεί δωρεάν δικαιώματα για τις εταιρείες που χρησιμοποιούν λιγότερο ρυπογόνα καύσιμα, αλλά τα καύσιμα αυτά είναι ακριβότερα από τα παραδοσιακά.
«Τα βιογενή Βιώσιμα αεροπορικά καύσιμα (SAF) κοστίζουν σήμερα περίπου τρεις έως πέντε φορές περισσότερο από την ορυκτή κηροζίνη, ενώ τα καύσιμα που βασίζονται στον ηλεκτρισμό (power-to-liquid = PtL) προβλέπεται να είναι μέχρι δέκα φορές ακριβότερα» τονίζει ο όμιλος Lufthansa στο σημείωμα με τίτλο “Yes to Europe” που δημοσιεύτηκε ενόψει των ευρωεκλογών.
Δεύτερον, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ επεξεργάζονται την αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας (ΟΦΕ). Μέχρι σήμερα, τόσο η κηροζίνη που χρησιμοποιείται από τα αεροσκάφη όσο και το βαρύ μαζούτ που χρησιμοποιείται από τη ναυτιλιακή βιομηχανία έχουν εξαιρεθεί από τη φορολογία. Στο πλαίσιο της δέσμης μέτρων «Fit for 55», η Ευρωπαϊκή Επιτροπή είχε προτείνει επικαιροποίηση της οδηγίας που προβλέπει κατάργηση των παραπάνω εξαιρέσεων.
Σύμφωνα με την Airlines for Europe (A4E), τη μεγαλύτερη ένωση αεροπορικών εταιρειών της ΕΕ, «πολλές από τις προτάσεις Fit for 55 θα επηρεάσουν σημαντικά τις λειτουργίες των αεροπορικών εταιρειών, την οικονομική λήψη αποφάσεων και τη βάση κόστους.
Με σειρά προτεραιότητας, οι πιο σημαντικές προτάσεις για τις αεροπορικές εταιρείες A4E είναι η μεταρρύθμιση της οδηγίας για το σύστημα εμπορίας εκπομπών (EU ETS) για την αεροπορία, οι προτάσεις για την εφαρμογή του συστήματος αντιστάθμισης και μείωσης εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα για τη διεθνή αεροπορία (CORSIA) του ICAO, η πρόταση κανονισμού για τη διασφάλιση ισότιμων όρων ανταγωνισμού για τις βιώσιμες αεροπορικές μεταφορές (ReFuelEU Aviation), η αναθεώρηση της οδηγίας για τη φορολόγηση της ενέργειας και, σε μικρότερο βαθμό, η πρόταση κανονισμού για την υποδομή εναλλακτικών καυσίμων (AFIR), η αναθεώρηση της οδηγίας για τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας (RED II) και η πρόταση για τη θέσπιση μηχανισμού προσαρμογής στα σύνορα με τον άνθρακα (CBAM).»
14 φορές υψηλότερο κόστος
Όπως εκτιμά η σχετική έκθεση της A4E “The European Green Deal and the Fit For 55 Package”, με βάση τις προβλέψεις των τιμών και τις παραδοχές των μελλοντικών σεναρίων πολιτικής, «το ετήσιο κόστος συμμόρφωσης με τα μέτρα του Fit for 55 θα μπορούσε να αυξηθεί κατά 5-6 φορές έως το 2025 σε σύγκριση με το κόστος το 2019.
Μέχρι το 2030, το ετήσιο κόστος που σχετίζεται με αυτά τα μέτρα θα είναι 13-14 φορές υψηλότερο από ότι το 2019 και θα επηρεάσει ιδιαίτερα τις ενδοευρωπαϊκές μετακινήσεις.»
Σύμφωνα με έκθεση που εκπόνησαν το ερευνητικό κέντρο SEO Amsterdam Economics και το Βασιλικό Ολλανδικό Αεροδιαστημικό Κέντρο (NLR), για μία πτήση μετ’ επιστροφής 3000 χλμ. εντός του Ευρωπαϊκού Οικονομικού Χώρου ( ΕΟΧ), για παράδειγμα για μία πτήση Αθήνα- Παρίσι μετ΄επιστροφής, το κόστος θα αυξηθεί κατά περίπου 45 ευρώ ανά επιβάτη το 2030 και κατά 65 ευρώ ανά επιβάτη το 2035.
Για τις πτήσεις προς προορισμούς εκτός ΕΟΧ, το κόστος αυξάνεται για μια πτήση μετ’ επιστροφής 19.000 χλμ (για παράδειγμα Φρανκφούρτη-Τόκιο) κατά 50 ευρώ ανά επιβάτη το 2030 και κατά 105 ευρώ το 2035.
«Τα αεροδρόμια που βρίσκονται πιο κοντά στα σύνορα του ΕΟΧ (π.χ. Ελσίνκι, Μαδρίτη, Λάρνακα) έχουν σχετικό μειονέκτημα κόστους σε σύγκριση με αεροδρόμια που βρίσκονται περισσότερο προς το κέντρο της Ευρώπης.
Τα αεροδρόμια που βρίσκονται ακριβώς έξω από τη ζώνη του ΕΟΧ θα έχουν ανταγωνιστικό πλεονέκτημα για πτήσεις με στάσεις από τον ΕΟΧ » αναφέρει η έκθεση του SEO Amsterdam Economics.
120 εκατομμύρια λιγότεροι επιβάτες
Η ίδια έκθεση προβλέπει ότι εάν αυτές οι αυξήσεις των τιμών μετακυλιστούν πλήρως στους καταναλωτές, η ζήτηση για πτήσεις θα μειωθεί σημαντικά.
Σε περίπτωση που η αύξηση του κόστους μετακυλιστεί στους καταναλωτές στο σύνολό της, ο συνολικός όγκος επιβατών θα μειωθεί κατά 8,4% το 2030. Αυτό συνεπάγεται μείωση κατά περίπου 75 εκατομμύρια επιβάτες.
Το 2035, ο συνολικός όγκος επιβατών θα μειωθεί κατά 11,6%, οδηγώντας σε μια συνολική μείωση 119 εκατομμυρίων επιβατών.
Ο αριθμός των επιβατών που ταξιδεύουν προς προορισμό εκτός ΕΟΧ, είτε απευθείας είτε μέσω κόμβου ΕΟΧ, θα μειωθεί κατά 6% το 2035 (μείον 10 εκατομμύρια επιβάτες).
Από την άλλη πλευρά, ο αριθμός των διηπειρωτικών επιβατών που ταξιδεύουν μέσω κόμβων εκτός ΕΟΧ αναμένεται να αυξηθεί κατά 2% (συν 1,4 εκατομμύρια επιβάτες).
Το τέλος του εκδημοκρατισμού των ταξιδιών
«Τα τελευταία χρόνια, οι αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους κατέστησαν δυνατό για άτομα με χαμηλά εισοδήματα να ταξιδεύουν μεταξύ χωρών της ΕΕ – κάτι που στο παρελθόν ήταν πολύ ασυνήθιστο.
Κατά κάποιον τρόπο, οι αεροπορικές εταιρείες χαμηλού κόστους έχουν εκδημοκρατίσει τα ταξίδια, επιτρέποντας στους φτωχότερους ανθρώπους να αποκτήσουν διεθνή εμπειρία και να διατηρήσουν συναισθηματικούς και οικογενειακούς δεσμούς.
Αν η κλιματική απειλή δικαιολογεί τα άτομα με χαμηλά εισοδήματα να μην ταξιδεύουν ή τουλάχιστον να ταξιδεύουν πολύ λιγότερο από ότι πριν, τότε θα πρέπει επίσης να αναγκάζει τους εύπορους ταξιδιώτες της ΕΕ να εγκαταλείψουν τις πτήσεις με ιδιωτικά αεροσκάφη, οι οποίες κατά μέσο όρο εκπέμπουν έως και 14 φορές περισσότερους ρύπους ανά επιβάτη από ότι μια τακτική πτήση» σημειώνει σε σχετικό του άρθρο ο ερευνητής Fausto Corvino του πανεπιστημίου Université catholique de Louvain (UCLouvain).
--.GR