Ο σκληροπυρηνικός πρόεδρος του Ιράν Εμπραχίμ Ραΐσι θεωρείται εδώ και καιρό “προστατευόμενος” του ανώτατου ηγέτη του Ιράν και πιθανός διάδοχός του στην κεφαλή της χώρας.
Η είδηση ότι το ελικόπτερό του συνετρίβη την Κυριακή και πως ο ίδιος αγνοείται, επανεφέρε την παγκόσμια προσοχή στον Ιρανό ηγέτη, ο οποίος βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων από τις ΗΠΑ και άλλα κράτη λόγω της εμπλοκής του στη μαζική εκτέλεση κρατουμένων το 1988.
Ο Ραΐσι, 63 ετών, υπήρξε επικεφαλής του δικαστικού σώματος του Ιράν. Διεκδίκησε την προεδρία το 2017 με αντίπαλο του Χασάν Ρουχανί, αλλά έχασε στις εκλογές, αλλά το 2021 αναδείχθηκε στον προεδρικό θώκο, αφού όλοι οι βασικοί του αντίπαλοι αποκλείστηκαν από τις εκλογές βάσει του ιρανικού συστήματος ελέγχου. Στις εκλογές κέρδισε με 62%, αν και υπήρξε η χαμηλότερη ποσοσταία συμμετοχή στις κάλπες στην Ιστορία της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ο Ραΐσι ήταν προκλητικός όταν ρωτήθηκε σε συνέντευξη Τύπου μετά την εκλογή του για τις εκτελέσεις του 1988, κατά τις οποίες έγιναν εικονικές επαναληπτικές δίκες πολιτικών κρατουμένων, μαχητών και άλλων που θα γίνονταν γνωστές ως “επιτροπές θανάτου” στο τέλος του αιματηρού πολέμου Ιράν-Ιράκ.
Αφού ο τότε ανώτατος ηγέτης του Ιράν Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί αποδέχτηκε μια κατάπαυση του πυρός με τη μεσολάβηση του ΟΗΕ, μέλη της ιρανικής αντιπολιτευόμενης ομάδας Mujahedeen-e-Khalq, βαριά οπλισμένα από τον Σαντάμ Χουσεΐν, εισέβαλαν στα ιρανικά σύνορα από το Ιράκ σε μια αιφνιδιαστική επίθεση. Το Ιράν απέτρεψε την επίθεσή τους.
Οι δίκες ξεκίνησαν περίπου εκείνη την περίοδο. Όσοι κατηγορούμενοι προσδιορίστηκαν ως “μουτζαχεντίν” στάλθηκαν στο θάνατο, ενώ άλλοι ερωτήθηκαν αν ήταν πρόθυμοι να “καθαρίσουν ναρκοπέδια για το στρατό της Ισλαμικής Δημοκρατίας”, σύμφωνα με έκθεση της Διεθνούς Αμνηστίας του 1990. Διεθνείς ομάδες για τα δικαιώματα εκτιμούν ότι εκτελέστηκαν έως και 5.000 άτομα. Ο Ραΐσι συμμετείχε στις επιτροπές.
Το υπουργείο Οικονομικών των ΗΠΑ επέβαλε το 2019 κυρώσεις στον Ραΐσι “για τη διοικητική του εποπτεία στις εκτελέσεις ατόμων που ήταν ανήλικοι κατά τη διάπραξη του εγκλήματός τους, καθώς και για βασανιστήρια και άλλες σκληρές, απάνθρωπες ή εξευτελιστικές τιμωρίες κρατουμένων στο Ιράν, συμπεριλαμβανομένων των ακρωτηριασμών”. Αναφέρεται επίσης η συμμετοχή του στις εκτελέσεις του 1988.
Το Ιράν διοικείται από τον 85χρονο ανώτατο ηγέτη του, τον Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Αλλά ως πρόεδρος, ο Ραΐσι τάχθηκε υπέρ του εμπλουτισμού ουρανίου από τη χώρα στα επίπεδα σχεδόν οπλικού βαθμού, ενώ παρεμπόδισε διεθνείς επιθεωρητές να πραγματοποιήσουν ελέγχους, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσής του με τη Δύση.
Ο Ραΐσι τάχθηκε υπέρ της μαζικής επίθεσης κατά του Ισραήλ τον Απρίλιο, κατά την οποία πάνω από 300 drones και πύραυλοι εκτοξεύτηκαν εναντίον του ως αντίποινα για μια ισραηλινή επίθεση που φέρεται να σκότωσε Ιρανούς στρατηγούς στο συγκρότημα της πρεσβείας της χώρας στη Δαμασκό της Συρίας.
Υποστήριξε επίσης τις υπηρεσίες ασφαλείας της χώρας καθώς κατέστειλαν κάθε τις διαδηλώσεις μετά τον θάνατο της Mahsa Amini το 2022.
Κατά την πολύμηνη καταστολή των μέτρων ασφαλείας σκοτώθηκαν περισσότεροι από 500 άνθρωποι και συνελήφθησαν περισσότεροι από 22.000. Τον Μάρτιο, μια ερευνητική επιτροπή των Ηνωμένων Εθνών διαπίστωσε ότι το Ιράν ήταν υπεύθυνο για τη “σωματική βία” που οδήγησε στον θάνατο της Amini μετά τη σύλληψή της επειδή δεν φορούσε χιτζάμπ.