Η Καταλονία θυμήθηκε μια ζοφερή επέτειο την Παρασκευή. Στις 6 Οκτωβρίου 1934, η τότε αυτόνομη καταλανική κυβέρνηση πραγματοποίησε εξέγερση και διακήρυξε ανεξαρτησία.
Κατέληξε με τη φυλάκιση των μελών της καταλανικής κυβέρνησης και την αναστολή του καθεστώτος αυτονομίας.
Δε βρισκόμαστε σε αυτό το σημείο σήμερα, αλλά δεν απέχουμε πολύ από αυτό. Ο ηγέτης της Καταλονίας Κάρλες Πουτζδεμόν αποφάσισε να σεβαστεί την απαγόρευση της περασμένης εβδομάδας από το συνταγματικό δικαστήριο της Ισπανίας για τη συνεδρίαση του καταλανικού κοινοβουλίου τη Δευτέρα, όπου είχε προγραμματιστεί να δηλώσει την ανεξαρτησία. Μια συνεδρίαση την Τρίτη δεν θα έχει τέτοια επίσημη ατζέντα.
Ο πρωθυπουργός της Ισπανίας, Μαριάνο Ραχόι, δήλωσε ότι η κυβέρνησή του μπορεί να επικαλεστεί το άρθρο 155 του ισπανικού συντάγματος για να αποσύρει την αυτονομία της Καταλονίας, φέρνοντας την περιοχή υπό τον άμεσο έλεγχο της Ισπανίας. Αυτό έχει σαφώς τη δυνατότητα να προκαλέσει μια γενική εξέγερση και ενδεχομένως βίαιη σύγκρουση.
Η αντιμετώπιση της κρίσης από την ισπανική κυβέρνηση προκάλεσε έντονες αντιδράσεις στην Καταλονία και στο εξωτερικό, όπου ο κόσμος είδε με τρόμο τις εικόνες αστυνομικής βίας εναντίον ψηφοφόρων. Η Καταλονία δεν ήταν στο ραντάρ πολλών διεθνών παρατηρητών. Είναι επίσης ένα από τα λιγότερο κατανοητά μέρη στην Ευρώπη.
Δεν εξετάζουμε αν η Καταλονία έχει δίκιο ή πράττει σοφά να επιδιώξει την ανεξαρτησία της. Υπάρχουν ισχυροί λόγοι αντίθεσης. Το αν αυτοί επαρκούν είναι στο χέρι των καταλανών να το αποφασίσουν.
Το κύριο επιχείρημα κατά της ανεξαρτησίας είναι οικονομικό. Η ανεξαρτησία θα αποτελούσε ένα σοκ μίας τάξης μεγέθους μεγαλύτερο από το δυσκολότερο Brexit.
Είναι νομική άποψη όλων των θεσμικών οργάνων της ΕΕ ότι οι περιφέρειες που δηλώνουν την ανεξαρτησία δε γίνονται αυτόματα μέλη της ένωσης. Το επιχείρημα των αυτονομιστών είναι ότι η ΕΕ θα μπορούσε να αποδειχθεί απρόθυμη να χάσει μια πλούσια περιοχή που θα κατατασσόταν 15η με βάση τον πληθυσμό μεταξύ των κρατών μελών.
Η ΕΕ δε θέλει να εγκαταλείψει την Καταλονία, αλλά δεν μπορεί επίσης να ενεργήσει κατά της Ισπανίας. Η ανεξαρτησία σημαίνει στην πραγματικότητα καθεστώς τρίτης χώρας – το Catalexit.
Στην περίπτωση αυτή, οι πολίτες της Καταλονίας θα χάσουν την ιθαγένειά τους από την Ισπανία και την ΕΕ, επειδή το προνόμιο αυτό υπάρχει μόνο σε συνδυασμό με την ιθαγένεια ενός κράτους μέλους. Η καταλανική εκδοχή του να έχει την πίτα ολόκληρη και τον σκύλο χορτάτο είναι το να ελπίζει σε διπλή υπηκοότητα. Αυτό είναι τελείως μη ρεαλιστικό.
Τα σύνορα μεταξύ Ισπανίας και Καταλονίας θα γίνουν ένα καλά προστατευμένο εξωτερικό σύνορο της ΕΕ και της ζώνης Σένγκεν χωρίς ελεύθερη μετάβαση χωρίς διαβατήρια. Οι καταλανοί θα πρέπει να υποβάλουν αίτηση για θεώρηση εάν επιθυμούν να ταξιδέψουν στην Ισπανία ή στην ΕΕ. Ως μη μέλος του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, η Καταλονία δεν θα είχε αυτόματα το δικαίωμα να μειώσει τους δασμούς του ΠΟΕ.
Αυτό που κάνει την καταλανική ανεξαρτησία πολύ χειρότερη από την πιο ακραία έκδοση του Brexit είναι η άμεση εξαναγκαστική έξοδος από την ευρωζώνη.
Το Catalexit θα αποτελούσε μια δραματική ξαφνική επιστροφή της κρίσης της ευρωζώνης. Το τραπεζικό σύστημα σε μια από τις πλουσιότερες περιοχές του κόσμου θα μπορούσε να καταρρεύσει.
Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο δύο καταλανικές τράπεζες αποφάσισαν την περασμένη εβδομάδα να αλλάξουν έδρα στην Ισπανία. Θέλουν να εξασφαλίσουν συνεχή πρόσβαση στη χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και την Τράπεζα της Ισπανίας.
Η Καταλονία θα μπορούσε θεωρητικά να μιμηθεί το παράδειγμα του Μαυροβουνίου και να υιοθετήσει μονομερώς το ευρώ ως νόμισμα. Αλλά το Μαυροβούνιο είναι μια μικρή χώρα με ακαθάριστο εγχώριο προϊόν λίγο πάνω από 3 δισεκατομμύρια ευρώ. Το ΑΕΠ της Καταλονίας ήταν 224δισεκατομμύρια, μεγαλύτερο από το Πορτογαλικό.
Η Καταλονία είναι επίσης απροετοίμαστη να εισαγάγει το δικό της νόμισμα την ημέρα της ανεξαρτησίας. Θα ήταν τρελό να προσπαθήσει να διαχειριστεί μια τόσο αναπτυγμένη οικονομία χωρίς μια κεντρική τραπεζική υποδομή.
Η έξοδος από την ΕΕ είναι αρκετά δύσκολη, όπως μπορούμε να δούμε με το Ηνωμένο Βασίλειο. Η απομάκρυνση από μια νομισματική ένωση την ίδια στιγμή είναι μια οικονομική αποστολή αυτοκτονίας. Το μοναδικό ισχυρότερο επιχείρημα κατά της καταλανικής ανεξαρτησίας σε αυτό το στάδιο είναι η απόλυτη έλλειψη προετοιμασίας.
Μπορούμε να φτάσουμε να πούμε ότι η παρουσία μιας νομισματικής ένωσης καθιστά αδύνατο ένα περιφερειακό κίνημα ανεξαρτησίας.
Γνωρίζουμε ότι τουλάχιστον το ένα τρίτο του καταλανικού εκλογικού σώματος είναι υπέρ της ένωσης. Περισσότεροι θα μπορούσαν να ενταχθούν στις τάξεις τους όταν συνειδητοποιούν την απειλή οικονομικής απώλειας, ειδικά αν καταστεί σαφές ότι η ΕΕ δεν μπλοφάρει.
Η χειρότερη επιλογή όλων είναι η χρήση βίας για την αποτροπή της ανεξαρτησίας. Αυτό ενισχύει τους αυτονομιστές και κινδυνεύει να οδηγήσει στην οικονομική καταστροφή που θα έπρεπε να επιδιώκουν να αποφύγουν και η Ισπανία, και η Καταλονία και η ΕΕ.