Το γερμανικό τραπεζικό σύστημα δύσκολα θα αποτελούσε πρότυπο για την υπόλοιπη Ευρώπη.
Κατά τη διάρκεια της χρηματοπιστωτικής κρίσης, το Βερολίνο δαπάνησε ή έβαλε στην άκρη εκατοντάδες δισεκατομμύρια ευρώ για τη διάσωση των τραπεζών του. Από τον τραπεζικό κολοσσό Deutsche Bank έως πολλές μικρότερες αποταμιευτικές τράπεζες, δεν είναι λίγα τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα που παλεύουν σήμερα με τη χαμηλή κερδοφορία.
Ωστόσο, κατά μία έννοια, ο γερμανικός τραπεζικός κόσμος μπορεί να δώσει στην υπόλοιπη Ευρώπη ένα μάθημα διαφάνειας. Την περασμένη εβδομάδα, η Bundesbank και η Bafin -η κεντρική τράπεζα της Γερμανίας και η ανώτατη εποπτική αρχή των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων- δημοσίευσαν τα αποτελέσματα ενός stress test στο οποίο συμμετείχαν οι λιγότερο σημαντικές τράπεζες της χώρας. Αυτό το επίπεδο διαφάνειας είναι μοναδικό μεταξύ των μεγαλύτερων χωρών της ευρωζώνης και θα πρέπει να γίνει παράδειγμα για τις υπόλοιπες.
Από τη δημιουργία της τραπεζικής ένωσης το 2014, οι τράπεζες της ευρωζώνης έχουν βρεθεί απέναντι σε δύο διαφορετικά είδη εποπτείας, ανάλογα με το μέγεθός τους. Οι μεγαλύτερες τράπεζες ελέγχονται απευθείας από τον Ενιαίο Μηχανισμό Εποπτείας (SSM) -όπου η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα συνεργάζεται με τις εθνικές αρχές. Οι τράπεζες αυτές υπόκεινται σε τακτικά stress tests. Τα μικρότερα ιδρύματα, ωστόσο, έχουν αφεθεί στα χέρια των εθνικών κεντρικών τραπεζών, οι οποίες μπορούν να υιοθετήσουν μια ποικιλία προσεγγίσεων για να τις ελέγξουν, παρόλο που ο SSM μπορεί να ασκήσει άμεσο έλεγχο στη διαδικασία, εάν το θεωρήσει απαραίτητο.
Την περασμένη εβδομάδα, ο Andreas Dombret, μέλος του εκτελεστικού συμβουλίου της Bundesbank, περιέγραψε σε συνέντευξη Τύπου το αποτέλεσμα έρευνας για τον αντίκτυπο των μεταβολών των επιτοκίων σε 1.555 μικρότερες τράπεζες, που αντιπροσωπεύουν περίπου το 41% του τραπεζικού κλάδου. Το βασικό συμπέρασμα ήταν ότι 68 τράπεζες απέτυχαν στο τεστ, τα σενάρια του οποίου περιελάμβαναν ένα επίμονο περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων καθώς και ένα ξαφνικό θετικό σοκ στο κόστος δανεισμού. Οι εποπτικές αρχές εξέτασαν επίσης τον αντίκτυπο της απότομης πτώσης των τιμών των κατοικιών, η οποία, κατέληξαν, δεν συνιστά σημαντική απειλή για τον τομέα.
Η άσκηση αυτή, η οποία ακολουθεί μετά από παρόμοιες ασκήσεις προσομοίωσης που έγιναν το 2013 και το 2015, προσφέρει λεπτομέρειες σε βαθμό που καμία άλλη μεγάλη κεντρική τράπεζα δεν έχει καταφέρει να δώσει. Η Τράπεζα της Ισπανίας περιέλαβε τα αθροιστικά αποτελέσματα ενός stress test που διενήργησε σε πιο μικρές τράπεζες στην Έκθεση Χρηματοοικονομικής Σταθερότητας του 2016 αλλά χωρίς να διευκρινίζει πόσες τράπεζες απέτυχαν στο test. Η Τράπεζα της Ιταλίας δημοσίευσε πέρυσι ένα λεπτομερέστερο έγγραφο, προσφέροντας κάποιες πληροφορίες σχετικά με τις προσομοιώσεις ακραίων καταστάσεων που διεξήχθησαν σε 44 από τις μικρότερες τράπεζες που εποπτεύει – από 462 συνολικά – αλλά ακόμη και αυτό δεν φτάνει την Bundesbank στη λεπτομέρεια. Η Τράπεζα της Γαλλίας είναι ίσως η λιγότερο διαφανής, καθώς δεν υπάρχει πρόσφατη δημοσίευση που να περιγράφει τα αποτελέσματα των stress tests μικρότερων τραπεζών.
Η Γερμανία έχει περισσότερες τράπεζες υπό την εποπτεία των εθνικών εποπτικών αρχών της, επομένως, ίσως είναι φυσικό να υπόκεινται σε πιο εξονυχιστικό έλεγχο. Επιπλέον, αυτό δεν σημαίνει ότι άλλες κεντρικές τράπεζες αγνοούν το τι συμβαίνει στις μικρότερες τράπεζες. Σε πολλές περιπτώσεις, πραγματοποιούν τα stress tests αλλά προτιμούν να μην δημοσιεύουν τα αποτελέσματά τους. Τα stress tests μπορεί να μην είναι καν το καλύτερο εργαλείο για την κατανόηση του τι συμβαίνει στις μικρότερες τράπεζες. Μπορούν να γίνουν πολύ απαιτητικά όσον αφορά τις γραφειοκρατικές διαδικασίες και ενδέχεται να επιβάλλουν περιττό φόρτο στους τοπικούς θεσμούς. Οι κεντρικές τράπεζες μπορεί να προτιμήσουν μια διαφορετική προσέγγιση, βασισμένη σε επιθεωρήσεις.
Παρόλ’ αυτά, σε μια περίοδο που οι αγορές είναι όλο και περισσότερο συνειδητοποιημένες για το τι συμβαίνει στους ισολογισμούς των ευρωπαϊκών τραπεζών, η μεγαλύτερη διαφάνεια θα ήταν ευπρόσδεκτη. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για τις μικρότερες τράπεζες, οι οποίες δεν υπόκεινται στον έλεγχο των αγορών και όπου η ποιότητα της διαχείρισης μπορεί να είναι φτωχότερη. Σε πολλές περιπτώσεις, τα προβλήματα των τραπεζών αυτών μπορούν να φυτέψουν τους σπόρους μιας ευρύτερης κρίσης.
Υπάρχει λόγος για μεγαλύτερη εναρμόνιση των κανόνων που διέπουν αυτή την άσκηση. Η Ευρωπαϊκή Αρχή Τραπεζών επεξεργάζεται ένα προσχέδιο κατευθυντήριων γραμμών για όλες τις χώρες, το οποίο θα οριστικοποιηθεί μέχρι τον Δεκέμβριο. Θα ήταν επίσης καλό να υπάρχουν κάποιες ελάχιστες απαιτήσεις για όλες τις κεντρικές τράπεζες -για παράδειγμα, η ανάγκη διεξαγωγής δημόσιων stress tests για τις μικρότερες τράπεζες κάθε τρία χρόνια.
Η Ευρώπη έχει κάνει πολλά βήματα για την αντιμετώπιση των αδυναμιών των τραπεζών της. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν πάρα πολλές διαφορές στον τρόπο οι εποπτικές αρχές χειρίζονται τις μικρότερες τράπεζες. Η Γερμανία μπορεί να αποτελέσει καλό παράδειγμα για τις άλλες χώρες.