Λόγω της ραγδαίας υγειονομικής κρίσης που προκάλεσε η πανδημία του κορωνoϊού COVID-19, λέξεις όπως ύφεση και οικονομική κάμψη, επανήλθαν στο προσκήνιο της δημόσιας συζήτησης σημειώνει η Eurobank στην εβδομαδιαία ανάλυσή της.
Σύμφωνα με τις προβλέψεις διεθνών οργανισμών όπως του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (ΕΕ), η οικονομική δραστηριότητα στην Ελλάδα και στις περισσότερες χώρες της υφηλίου αναμένεται να συρρικνωθεί απότομα το 2020. Για το 2021 εκτιμάται ανάκαμψη, η οποία ωστόσο δεν προβλέπεται να αντισταθμίσει πλήρως τις απώλειες του 2020. Επί παραδείγματι, το πραγματικό ΑΕΠ στην Ελλάδα το 2021 εκτιμάται ότι θα είναι μικρότερο (προβλέψεις ΕΕ, Μάιος 2020) κατά -2,6% σε σύγκριση με το 2019 (-1,9% και -1,8% για την Ευρωζώνη και την ΕΕ-28 αντίστοιχα).
Οι εθνικοί λογαριασμοί για το 1ο τρίμηνο 2020 είναι προγραμματισμένο να δημοσιευτούν στις 4/6/2020 (πηγή: ΕΛΣΤΑΤ). Όποια και να είναι τα αποτελέσματα, σημειώνει η Eurobank, η προβλεπόμενη απότομη συρρίκνωση της εγχωρίας οικονομικής δραστηριότητας για το σύνολο του έτους 2020 θα προέρχεται κυρίως από το 2ο και το 3ο τρίμηνο.
Πέραν των πρόδρομων δεικτών οικονομικού κλίματος και PMI μεταποίησης που κατέγραψαν σημαντική πτώση, τα πρώτα σημάδια της επερχόμενης ύφεσης εμφανίστηκαν και στους δείκτες της πραγματικής οικονομίας. Συγκεκριμένα, ο βαθμός χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία (capacity utilization rate in industry, πηγή: ΤτΕ και ΙΟΒΕ) διαμορφώθηκε στο 67,1% τον Απρίλιο 2020 – η χαμηλότερη τιμή των τελευταίων 3,6 ετών – από 71,2% τον Μάρτιο 2020. Η εν λόγω μεταβολή ισοδυναμεί με μηνιαία πτώση -5,8% MoM ή -6,2% σε σύγκριση με τον μέσο όρο 12 μηνών. Ο αντίστοιχος δείκτης για την κατηγορία των ενδιάμεσων αγαθών, δηλαδή των προϊόντων που χρησιμοποιούνται ως εισροές στην παραγωγική διαδικασία, κινήθηκε ακόμα χαμηλότερα στο 60,9% από 68,3% τον Μάρτιο 2020 (-10,8% MoM). Το τελευταίο στοιχείο αποτελεί προάγγελο για περαιτέρω μείωση της παραγωγής στο μέλλον.
Παρόμοιες απότομες μειώσεις του βαθμού χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία καταγράφηκαν το 1ο τρίμηνο 2009, το 1ο τρίμηνο 2012 και το 3ο τρίμηνο 2015. Αξίζει να σημειώσουμε ότι το 1ο τρίμηνο 2009 η ύφεση επιταχύνθηκε στο -4,7% QoQ από -1,4% QoQ το 4ο τρίμηνο 2018 και το 3ο τρίμηνο 2015 διαμορφώθηκε στο -2,0% QoQ από οριακή αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ κατά 0,1% QoQ% το προηγούμενο τρίμηνο.
Η μείωση του βαθμού χρησιμοποίησης εργοστασιακού δυναμικού στη βιομηχανία, μια προσέγγιση της πτώσης του βαθμού εκμετάλλευσης του παραγωγικού συντελεστή του φυσικού κεφαλαίου (π.χ. μηχανολογικός και μεταφορικός εξοπλισμός) συνοδεύτηκε και από μείωση της χρήσης του παραγωγικού συντελεστή της εργασίας. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη συρρίκνωση της εγχώριας παραγωγής, στοιχείο που αναμένεται να αποτυπωθεί στις χρονολογικές σειρές του ΑΕΠ.
Η πτώση της παραγωγής ισοδυναμεί με μείωση του εισοδήματος. Η τελευταία δύναται να οδηγήσει σε πτώση της ζήτησης με αποτέλεσμα την περαιτέρω συρρίκνωση της παραγωγής, δηλαδή στην ενεργοποίηση του γνωστού μηχανισμού του πολλαπλασιαστή.
Τα μέτρα δημοσιονομικής επέκτασης αναπληρώνουν σε έναν βαθμό τις απώλειες των εισοδημάτων και εν μέρει προστατεύουν τον παραγωγικό ιστό της οικονομίας, με τη δημιουργία ωστόσο δημοσιονομικών ελλειμμάτων. Στόχος αυτής της πολιτικής, πέραν της χρηματοοικονομικής διευκόλυνσης των επιχειρήσεων, είναι να αποτραπεί μια μεγάλη πτώση της εγχώριας ζήτησης που μπορεί να πυροδοτήσει έναν νέο γύρο μείωσης της παραγωγής, του εισοδήματος, της ζήτησης και ούτω καθεξής. Εντούτοις, τα δημοσιονομικά ελλείμματα δεν αποτελούν «δωρεάν γεύμα» για την οικονομία καθώς δεσμεύουν μελλοντικούς πόρους. Αυτό το γνωρίζουν οι διεθνείς επενδυτές.
Συνεπώς σε συνθήκες υψηλής αβεβαιότητας λόγω της πανδημίας του κορωνoϊού COVID-19, σε συνθήκες ανάγκης προσέλκυσης κεφαλαίων από την αλλοδαπή για τη χρηματοδότηση παραγωγικών επενδύσεων, και το βάθος της αναπόφευκτης ύφεσης χρειάζεται να ελεγχθεί-περιοριστεί αλλά και να μην υπονομευτεί η μελλοντική αναπτυξιακή πορεία της οικονομίας. Η επιστροφή σε σχετικά σύντομο χρονικό διάστημα στο προβλεπόμενο σύμφωνα με το ΔΝΤ (Νοέμβριος 2019) προ κορωνoϊού COVID-19 μονοπάτι οικονομικής μεγέθυνσης, πέραν της απότομης ανάκαμψης το 2021 προϋποθέτει την επίτευξη υψηλών ρυθμών μεγέθυνσης (σε σύγκριση με το πρόσφατο παρελθόν, 2016-2019) για τα επόμενα χρόνια (π.χ. κοντά στο 3%). Παλαιότερα παρόμοιες ασκήσεις γίνονταν με έτος βάσης το 2007, για τα επόμενα χρόνια η σύγκριση θα γίνεται με το 2019.
