Η Γερμανία και η Κίνα κυριαρχούν μεταξύ των χωρών των οποίων η οικονομική πολιτική έχει προκαλέσει το μένος του προέδρου των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Ενώ οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν το μεγαλύτερο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών στον κόσμο, η Γερμανία και η Κίνα έχουν τα μεγαλύτερα πλεονάσματα και αυτό ενοχλεί τον Τραμπ και τους συμβούλους του.
Ο κορυφαίος σύμβουλος του Τραμπ, Πίτερ Ναβάρο, επιμένει ότι η Κίνα καταστέλλει την αξία του νομίσματός της, του γιουάν. Μεγαλύτερη έκπληξη είναι ότι ο Ναβάρο κατηγόρησε επίσης τη Γερμανία, έναν σύμμαχο τις Αμερικής, ότι «εκμεταλλεύεται» τις ΗΠΑ και τους ευρωπαίους εταίρους της μέσω ενός υποτιμημένου ευρώ. Οι περισσότεροι οικονομολόγοι συμφωνούν ότι οι κατηγορίες του Ναβάρο είναι σε μεγάλο βαθμό αβάσιμες. Ο ίδιος ο Τραμπ έχει κάνει αναστροφές σε αυτά τα θέματα, αντιφάσκοντας τα λεγόμενα του Ναβάρο κατά καιρούς, ενώ παραμένει ανοιχτά καχύποπτος με τις πολιτικές των αμερικανικών εμπορικών εταίρων γενικά.
Από τότε που εξελέγη ο Τραμπ πέρυσι, η Γερμανία και η Κίνα ήταν επίσης πρώτες μεταξύ των χωρών που αναμένεται να αντικαταστήσουν την παγκόσμια ηγεσία των ΗΠΑ. Αλλά η Γερμανία και η Κίνα είναι βαθιά διαφορετικές και δεν υπάρχει συναίνεση για το κατά πόσον η κάθε χώρα μπορεί ή θέλει να καλύψει τη θέση της Αμερικής.
Σε μια περίεργη χρονική στιγμή, τόσο η γερμανίδα καγκελάριος Άνγκελα Μέρκελ όσο και ο κινέζος πρόεδρος Σι Τσινπίνγκ πλησιάζουν σε εγχώρια πολιτικά γεγονότα που αναμένεται ευρέως να εδραιώσουν τις ηγετικές θέσεις τους τα επόμενα χρόνια. Στη Γερμανία, η Μέρκελ είναι σε ευνοϊκή θέση για να κερδίσει μια τέταρτη θητεία ως καγκελάριος στις επικείμενες ομοσπονδιακές εκλογές στις 24 Σεπτεμβρίου. Μια νίκη θα την φέρει σε τροχιά για να ισοφαρίσει τα 16 χρόνια του Χέλμουτ Κοχ στην εξουσία – μια θητεία που έχει υπερβεί μόνο ο Ότο φον Μπίσμαρκ.
Οι συζητήσεις της προεκλογικής σεζόν στη Γερμανία επικεντρώθηκαν στην πολιτική της «ανοιχτής πόρτας» της Μέρκελ ως απάντηση στην προσφυγική κρίση του 2015. Η υποδοχή των προσφύγων από τη Μέρκελ την εξέθεσε σε άγριες επιθέσεις – μεταξύ άλλων και από τον Τραμπ – και ώθησε τη γερμανική ακροδεξιά, η οποία μέσω του κόμματος της Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), πιθανότατα θα εκλέξει εκπροσώπους στο Bundestag για πρώτη φορά μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ευτυχώς για τη Μέρκελ, η αμείλικτη υπεράσπιση των ανθρωπιστικών αξιών δεν φαίνεται να της έχει κοστίσει πολλή από την υποστήριξή της μεταξύ εκείνων που την ψήφισαν προηγουμένως. Αυτή και το κόμμα της, η Χριστιανοδημοκρατική Ένωση, γνώρισαν μια αντίδραση στις δημοσκοπήσεις και τις περιφερειακές εκλογές μετά το καλοκαίρι του 2015, αλλά αυτή η καταιγίδα έχει περάσει. Στην πραγματικότητα, η πολιτική της Μέρκελ για τους πρόσφυγες ενίσχυσε την δημοτικότητά της μεταξύ των νεότερων ψηφοφόρων.
Προς τα τέλη του εικοστού αιώνα, η πρώην υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μαντλίν Ολμπράιτ χαρακτήρισε τις ΗΠΑ ως το «απαραίτητο έθνος». Τώρα, σχεδόν 20 χρόνια αργότερα, το περιοδικό The Economist έκρινε ότι η Μέρκελ είναι «ο απαραίτητος Ευρωπαίος». Ωστόσο, όπως έχει προειδοποιήσει η ίδια η Μέρκελ, θα ήταν «γκροτέσκο και παράλογο» να περιμένουμε ότι θα μπορούσε να φέρει το πρότυπο του φιλελεύθερου διεθνισμού.
Η Γερμανία, λόγω της ιστορίας της, είναι διστακτική να αναλάβει ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια σκηνή. Όμως, σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Μέρκελ μπορεί και πρέπει να χρησιμοποιήσει μια τέταρτη θητεία για να καθιερώσει μια διεθνή κληρονομιά που να ανταποκρίνεται στον πολιτικό της χαρακτήρα. Με τις εκλογές πίσω της και με δυνητικό εταίρο στον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, θα έχει μια τέλεια ευκαιρία να ακολουθήσει μέτρα για την αποκατάσταση της ισορροπίας και την ενίσχυση της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Εν τω μεταξύ, η κληρονομιά του Σι διακυβεύεται επίσης. Στα μέσα Οκτωβρίου, η πολιτική ελίτ της Κίνας θα συγκαλέσει το 19ο Εθνικό Συνέδριο του Κινεζικού Κομμουνιστικού Κόμματος (CCP), γεγονός που αναπόφευκτα θα επικεντρωθεί στον Σι. Από πέρυσι, ο Σι έχει ανακηρυχθεί επισήμως ως «βασικός ηγέτης» του CCP, ένας ορισμός που ο προκάτοχός του Χου Ζιντάο δεν πέτυχε ποτέ.
Στο συνέδριο, οι αντιπρόσωποι του CCP θα εκλέξουν μια νέα Κεντρική Επιτροπή, η οποία στη συνέχεια θα καλύψει τις υψηλότερες θέσεις στο Κόμμα. Η επανεκλογή του Σι ως Γενικός Γραμματέας του CCP θεωρείται τετελεσμένη υπόθεση και οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν ότι θα συνεχίσει να περιβάλλει τον εαυτό του με πιστούς συμμάχους και να εξαλείφει πιθανούς αντιπάλους, όπως έκανε ήδη με μια πολύ δημοφιλή εκστρατεία κατά της διαφθοράς.
Το 2015, ο Γουάνγκ Κισάν, το δεξί χέρι του Σι, ο οποίος έχει ηγηθεί της εκστρατείας κατά της διαφθοράς, έθεσε το ζήτημα της «νομιμότητας» του CCP σε μια δήλωση που προηγουμένως θα ήταν ταμπού. Με την επιβράδυνση της οικονομίας της Κίνας τα τελευταία χρόνια, το CCP γνωρίζει ότι δεν μπορεί πλέον να στηριχθεί μόνο στην ανάπτυξη για να εγγυηθεί την πολιτική του στάση στα μάτια των απλών κινέζων.
Η εκστρατεία κατά της διαφθοράς του Σι αποτελεί κεντρικό στοιχείο της νέας νομιμοποιητικής αφήγησης του CCP. Επίσης, είναι ο εθνικισμός, τον οποίο το CCP προωθεί μέσα από μια ιδιαίτερα ορατή και πιο δυναμική εξωτερική πολιτική. Σύμφωνα με την παράδοση του CCP, η δεύτερη πενταετής θητεία του Σι θα πρέπει να είναι και η τελευταία του. Αλλά το αν θα χρησιμοποιήσει την πρόσφατα εξασφαλισμένη του θέση για να πιέσει για φιλόδοξες οικονομικές μεταρρυθμίσεις, μένει να το δούμε. Ο ρόλος του στην Κίνα μετά το 2022 δεν είναι, επίσης, ακόμη γνωστός.
Στο μέτωπο της εξωτερικής πολιτικής, ο Σι σημείωσε ότι μπορεί να είναι έτοιμος να γεμίσει το κενό της ηγεσίας που δημιούργησε η προσέγγιση του «πρώτα η Αμερική» του Τραμπ. Αλλά η Κίνα δεν μπορεί να ελπίζει ότι θα αντικαταστήσει τις ΗΠΑ εκτός αν αυξήσει σημαντικά την «ήπια δύναμή» της και καλλιεργήσει συμμαχίες και συνεργασίες που αυτή τη στιγμή στερείται. Η τροφοδότηση του κινέζικου εθνικισμού από το CCP δεν καθιστά ευκολότερο κανέναν από αυτούς τους στόχους.
Η συνεχιζόμενη κρίση της Βόρειας Κορέας συνεπάγεται ότι η σχέση ΗΠΑ-Κίνας κατά την εποχή των Τραμπ και Σι θα αποτελέσει έναν έντονο στρατηγικό ανταγωνισμό. Θα αναλάβουν άλλοι παράγοντες, όπως η Γερμανία της Μέρκελ ή η ΕΕ στο σύνολό της, να εξασφαλίσουν ότι η συνεργασία των μεγάλων δυνάμεων δεν θα επιδεινωθεί πέρα από ένα σημείο χωρίς γυρισμό; Η απάντηση στο ερώτημα αυτό πιθανόν να καθορίσει εάν η διεθνής τάξη θα μπορέσει να διατηρήσει οποιαδήποτε τάξη τα επόμενα χρόνια.