Οι κυρώσεις των ΗΠΑ που σχεδιάστηκαν για να πλήξουν τις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου τίθενται σήμερα σε ισχύ, ωστόσο η σκληρή γραμμή που διεμήνυσε ο Donald Trump μάλλον έχει χαλαρώσει.
Με χώρες που έχουν ήδη εκμηδενίσει τις αγορές τους να έχουν τώρα τη δυνατότητα να εξαιρεθούν από τις κυρώσεις προκειμένου να αγοράσουν πετρέλαιο του Ιράν, οι εξαγωγές της χώρας θα μπορούσαν κάλλιστα να αυξηθούν, παρά να μειωθούν, το Νοέμβριο.
Απέκτησαν την ταμπέλα των “ισχυρότερων κυρώσεων στην ιστορία” και είχαν σκοπό να εμποδίσουν την χώρα του Περσικού Κόλπου να εξάγει πετρέλαιο. Αλλά η πραγματικότητα δεν έχει επαληθεύσει ιδιαίτερα τις προσδοκίες: τους έξι μήνες που προηγήθηκαν προτού τεθούν πλήρως σε εφαρμογή, η επίδραση των κυρώσεων του Trump παρουσιάζει μεγάλες ομοιότητες με αυτές του προκατόχου του το 2012.
Όχι και τόσο σκληρός
Μέχρι στιγμής, η επίδραση των κυρώσεων του Trump σε βάρος του ιρανικού πετρελαίου δεν είναι ισχυρότερη από εκείνη των κυρώσεων του Obama
Με την προθεσμία του Νοεμβρίου να πλησιάζει στη λήξη της, κατέστη σαφές ότι οι αγοραστές που συμφώνησαν να περιορίσουν τις αγορές ιρανικού πετρελαίου μπορεί να είναι σε θέση να εξασφαλίσουν απαλλαγή από τις κυρώσεις. Τον Αύγουστο, ο σύμβουλος εθνικής ασφάλειας του Trump, John Bolton, είπε ότι οι χώρες αυτές θα είναι ελάχιστες. Την εβδομάδα που πέρασε, μαθεύτηκε ότι οι ΗΠΑ έχουν συμφωνήσει να αφήσουν οκτώ χώρες να συνεχίσουν να αγοράζουν πετρέλαιο του Ιράν.
Οι λεπτομέρειες της συμφωνίας είναι ασαφείς, αν και ο υπουργός Εξωτερικών Michael Pompeo έχει υποσχεθεί ότι θα αποκαλυφθούν τη Δευτέρα. Οι οκτώ περιλαμβάνουν την Κίνα και την Ινδία, τους μεγαλύτερους αγοραστές πετρελαίου του Ιράν, καθώς και άλλους βασικούς συμμάχους των ΗΠΑ στην Ασία: την Ιαπωνία και τη Νότια Κορέα. Η Τουρκία θα έχει επίσης τη δυνατότητα να συνεχίσει να αγοράζει, αλλά η άμβλυνση των περιορισμών δεν εκτείνεται έως την Ευρώπη. Δεν είναι ακόμη ξεκάθαρο πόσο συχνά θα επαναξιολογούνται οι απαλλαγές από τις κυρώσεις ή κατά πόσο οι αγοραστές θα χρειαστεί να μειώσουν τις αγορές τους για να αποφύγουν τις ποινές.
Υπό τον Obama, η απαλλαγή από τις κυρώσεις διαρκούσε ένα εξάμηνο και ανανεωνόταν εάν οι χώρες είχαν περιορίσει τις αγορές τους κατά περίπου 20% κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Οι συνθήκες αναμένεται να είναι τουλάχιστον το ίδιο σκληρές επί θητείας Trump.
Μια μεγάλη διαφορά από τον περιορισμό των αγορών της εποχή Obama είναι ότι οι κυρώσεις του Trump καλύπτουν τις εξαγωγές συμπυκνωμάτων, μια ελαφριά μορφή πετρελαίου που εξάγεται από πεδία φυσικού αερίου. Αυτά έχουν γίνει πιο σημαντικά για το Ιράν, καθώς η εξόρυξη φυσικού αερίου έχει αυξηθεί στο πεδίο South Pars που μοιράζεται με το Κατάρ. Ωστόσο, οι εξαγωγές αναμένεται να μειωθούν και πάλι καθώς αυξάνεται η επεξεργασία σε ένα νέο εργοστάσιο που έχει σχεδιαστεί για να επεξεργάζεται τους πόρους για εγχώρια χρήση.
Οι περισσότεροι αγοραστές πετρελαίου του Ιράν τηρούν επιφυλακτική στάση από το Μάιο. Η Γαλλία και η Νότια Κορέα διέκοψαν τις αγορές τον Ιούνιο. Η Ισπανία και η Ιαπωνία ακολούθησαν το Σεπτέμβριο. Η Τουρκία έχει μειώσει τις αγορές της κατά το ήμισυ περίπου σε σχέση με το προηγούμενο καλοκαίρι, ενώ η Ιταλία και η Ελλάδα – οι άλλοι σημαντικοί αγοραστές ιρανικού πετρελαίου στην ΕΕ – έχουν κάνει παρόμοιες περικοπές. Μετά από ένα άλμα στις αρχές του καλοκαιριού, οι εξαγωγές προς την Ινδία έχουν επίσης μειωθεί. Η Κίνα, ο μεγαλύτερος αγοραστής ιρανικού πετρελαίου, δεν έχει ακόμη μειώσει τις αγορές, αν και η κυβέρνηση έχει πει σε τουλάχιστον δύο κρατικές εταιρείες πετρελαίου να αποφύγουν να αγοράσουν από τη χώρα.
Ανάκαμψη των εξαγωγών;
Οι αποστολές πετρελαίου του Ιράν με πλοίο στην Ινδία και τη Νότια Κορέα ενδέχεται να αυξηθούν μόλις εξασφαλιστούν οι απαλλαγές
Οι επιλεκτικές απαλλαγές του Trump είναι πιθανό να έχουν μια στρεβλή επίδραση: να επιτρέψουν σε παραγωγούς στη Νότιο Κορέα και την Ιαπωνία να ξαναρχίσουν να αγοράζουν σε περιορισμένες ποσότητες από το Ιράν το Νοέμβριο. Αυτό θα μπορούσε εύκολα να ανέλθει στα 300.000 βαρέλια ημερησίως, δεδομένου ότι οι συνδυασμένες αγορές τους πριν από ένα χρόνο ήταν σχεδόν διπλάσιες. Οι κινεζικές κρατικές εταιρείες είναι επίσης πιθανό να επιστρέψουν στην αγορά. Η ανάκαμψη θα αντισταθμιστεί εν μέρει από μια περαιτέρω πτώση των αγορών από την Ευρώπη, αλλά αυτές ανήλθαν σε λιγότερο από 100.000 βαρέλια ημερησίως τον περασμένο μήνα.
Θα πρέπει να σημειωθεί, βέβαια, ότι το Ιράν θα έχει μόνο περιορισμένη πρόσβαση στο χρήμα που θα παραχθεί από τις πωλήσεις αυτές: οι πληρωμές θα καταβληθούν σε έναν ειδικό λογαριασμό στις αγοράστριες χώρες. Ωστόσο, μια αύξηση στις εξαγωγές πετρελαίου του Ιράν των πρώτο μήνα των κυρώσεων δεν είναι ακριβώς το αποτέλεσμα που ήλπιζε να έχει ο Trump.