Μέχρι την 20ή Μαΐου του 2023 οι περισσότεροι στον ΣΥΡΙΖΑ ήλπιζαν σε μια «ελεγχόμενη» ήττα στις εθνικές εκλογές. Μετά την 25η Ιουνίου, κανένας σύντροφος δεν έκρυβε πόσο σοκαρισμένος ήταν απ’ το νταμπλ σκορ κι όλοι δήλωναν αποφασισμένοι να εργαστούν για την επιστροφή της αξιωματικής αντιπολίτευσης στη λίγκα των μεγάλων κομμάτων. Εκτοτε, ο «ιδρυτής» της κυβερνώσας Αριστεράς παραιτήθηκε, ένας νέος, άγνωστος και φωτογενής αρχηγός εξελέγη από την κομματική βάση, δύο διασπάσεις ακολούθησαν, ένα συνέδριο στο Τάε Κβον Ντο έδειξε σε λάιβ σύνδεση το μέγεθος των αριστερών προβλημάτων, τα συριζαϊκά ποσοστά έπεσαν κι άλλο στις ευρωεκλογές και καμία ενδοσυριζαϊκή εξέλιξη δεν προμηνύει ένα αύριο το οποίο θα εμπεριέχει την υπόσχεση της σωτηρίας. Εδώ κι έναν χρόνο, το κόμμα απλά περιμένει πότε θα γίνει το θανατηφόρο ατύχημα στο ράλι της εσωστρέφειας που τρέχει. Εφόσον, λοιπόν, οδηγούμε προς το μέλλον κοιτάζοντας, από τον καθρέφτη, προς τα πίσω, τι δείχνει το τελευταίο δωδεκάμηνο για τον ΣΥΡΙΖΑ; Μια γρήγορη αναδρομή στα εσωκομματικά γεγονότα-σταθμούς φανερώνει πως οι δρόμοι που τραβάνε οι συριζαίοι κάθε φυλής, στο πουθενά τους πάνε.
Η αλλαγή ηγεσίας
Πέρυσι, τέτοια εποχή περίπου, μπήκε στην εσωκομματική κούρσα ο Στέφανος Κασσελάκης. Με ένα βίντεο συστήθηκε στα μέλη του ΣΥΡΙΖΑ ως εκείνος που μπορεί να νικήσει τον Μητσοτάκη. Η μέχρι τότε υποτονική προεκλογική περίοδος βρέθηκε στη σκαλέτα όλων των δελτίων ειδήσεων, μια κι ο νέος υποψήφιος επιχειρούσε να επικοινωνήσει «αδιαμεσολάβητα» με τον κόσμο, ποστάροντας την επιθυμία του να «ξεδοντιάσει» όλους τους αγαπημένους στόχους των πολακικών επιθέσεων. Τελικά, το αουτσάιντερ έπιασε 55,69% στον δεύτερο γύρο και νίκησε το προερχόμενο απ’ τα σπλάχνα του ΣΥΡΙΖΑ φαβορί, που συγκέντρωσε 43,31%. Η συμμετοχή, βέβαια, έφτασε μόλις τις 135.000 – υποδηλώνοντας, κατά τους κονεσέρ των διαδικασιών εκλογής αρχηγού από τη βάση, τα περιορισμένα όρια που θα έχει η απόπειρα του κόμματος να ανοιχτεί στην κοινωνία. Δεν πέρασε ούτε μήνας απ’ την κάλπη και οι αψιμαχίες των νεοφώτιστων γκρούπις της μεταπολιτικής και των πιστών στη συριζαϊκή ορθοδοξία ξεκίνησαν. Πριν καν τελειώσει ο Οκτώβριος του 2023, ο νέος επικεφαλής κατηγορείτο ήδη συχνά από τους αντιφρονούντες για «αυταρχικές και αντικαταστατικές συμπεριφορές», ενώ στις αυτοδιοικητικές κάλπες χάθηκαν κι άλλες ψήφοι.
Οι δύο διασπάσεις
Πρώτα, ακούστηκε η πιο διάσημη ατάκα επίδειξης αρχηγικής πυγμής, το «έθεσε εαυτόν εκτός κόμματος». Επειτα, ακολούθησαν πολλές εκατέρωθεν διαρροές. Οι νεοπροεδρικοί διατείνονταν ότι ο Κασσελάκης θα συγκρουστεί με την κομματική νομενκλατούρα. Οσοι αμφισβητούσαν ευθέως την ικανότητά του να ηγηθεί του ΣΥΡΙΖΑ (και φυσικά να τον κάνει ξανά δελεαστικό κόμμα) τον μέμφονταν για αλαζονεία. Οι ενδιάμεσοι συνιστούσαν ψυχραιμία. Ετσι, κανένας τρίτος παρατηρητής των αριστερών εμφυλίων δεν εξεπλάγη ιδιαίτερα όταν ο αρχηγός κατηγόρησε από το πόντιουμ της Κεντρικής Επιτροπής, στις αρχές Νοεμβρίου, τους επικριτές του πως κάνουν «πολιτική του πουμαρό» όποτε δεν γίνονται η 5η φάλαγγα της ΝΔ στα κανάλια. Ωστόσο, κάποια φρύδια σηκώθηκαν τη στιγμή που «ξεσκόνισε» τον ώμο του, την τελευταία μέρα της συνεδρίασης, προκειμένου να καταστήσει σαφή τη γνώμη του για την αποχώρηση της Ομπρέλας (την πρώτη διάσπαση επί προεδρίας του). Γιατί η διαπίστωσή του πως «σήμερα αρχίζει η ενότητα του ΣΥΡΙΖΑ» είχε πολλά λογικά κενά. Ούτε δύο εβδομάδες αργότερα, άλλωστε, έφυγε και η ομάδα των 6 6, οι σαραντάρηδες του κόμματος. Η δεύτερη διάσπαση πλήγωσε περισσότερο την αξιωματική αντιπολίτευση, αφού της στέρησε και 9 κοινοβουλευτικές έδρες.
Το 4ο συνέδριο
«Κάτω τα χέρια απ’ τον Κασσελάκη», φώναζαν οι σύνεδροι που πήραν μέρος στο κλείσιμο της 4ης σύναξης του ανώτατου κομματικού οργάνου, τον φετινό Φεβρουάριο. Είχε προηγηθεί η ευθεία επίθεση του Αλέξη Τσίπρα στον διάδοχό του μέσω της επιστολής που δημοσιεύθηκε πριν ξεκινήσει το συνέδριο στο Τάε Κβον Ντο. Μ’ αυτή ζήτησε «αντί να σερνόμαστε σε μια παρατεταμένη κρίση που οδηγεί με ακρίβεια σε νέα εκλογική συρρίκνωση, η μόνη διέξοδος είναι να δώσουμε εκ νέου τον λόγο σε αυτούς που κρατήσανε και συνεχίζουν να κρατάνε όρθιο το κόμμα και την παράταξή μας: στα μέλη μας». Από τη μια, νυν αρχηγός (που φώναζε «βρείτε μου αντίπαλο και πάμε») και Ολγα Γεροβασίλη (η οποία είχε ανακοινώσει την υποψηφιότητά της από βήματος) τσακώθηκαν ον κάμερα για το ποιος θέλει ή όχι να πάει σε νέες εσωκομματικές εκλογές. Κι από την άλλη, Σωκράτης Φάμελλος, Νίκος Παππάς και Γιώργος Τσίπρας αποπειράθηκαν – επιτυχώς με όρους μικροπολιτικής, ανεπιτυχώς με πολιτικούς, όπως φάνηκε στην πάροδο του χρόνου – να ορίσουν την επόμενη ημέρα του ΣΥΡΙΖΑ, προτείνοντας να αναβληθούν οι εκλογές και να τελεί υπό την επιτροπεία του Εκτελεστικού Γραφείου ο πρόεδρος. Ούτε τα πλάνα, ούτε οι παρασκηνιακές διεργασίες άλλαξαν την εικόνα του κόμματος στα πρόθυρα νευρικής κρίσης – αντίθετα, την ενίσχυσαν.
Το γκρίζο παρόν
Οι ειδήσεις που βγάζει ο ΣΥΡΙΖΑ τα τελευταία εικοσιτετράωρα χαρακτηρίζονται από πολλούς ως σημάδια για το πού θα καταλήξει το επόμενο ορόσημο της κομματικής του ζωής: η συνεδρίαση της Κεντρικής Επιτροπής το ερχόμενο Σαββατοκύριακο, στην οποία οι μυημένοι στα συριζαϊκά πράγματα στοιχηματίζουν ότι κάθε είδους διαφωνούντες με την ηγεσία θα θελήσουν να λύσουν το κατά την άποψή τους νούμερο ένα εσωκομματικό πρόβλημα, την ίδια την ηγεσία. Οι δημόσιοι καβγάδες στελεχών, τα εξώδικα, ο διχασμός της ΚΟ και τα αιτήματα για νέα προσφυγή στην κομματική βάση μαρτυρούν ότι το τέλος της διαδρομής είναι κοντά.