Στη μάχη του με τη Μαδρίτη, ο πρόεδρος της Καταλονίας, Κάρλες Πουτζδεμόν, έχει ξεκάθαρα άδικο.
Η δήλωση της ανεξαρτησίας από την Ισπανία, την οποία απειλούν να κάνουν ο ίδιος και οι άλλοι ηγέτες της περιοχής, θα ήταν μια πράξη απόλυτης απερισκεψίας, για να μην πούμε ότι θα παραβίαζε τον νόμο.
Παρόλα αυτά, αν γίνει αυτή η δήλωση, η κυβέρνηση της Ισπανίας πρέπει να είναι πιο έξυπνη και πιο συγκρατημένη στην απάντησή της από ό, τι υπήρξε μέχρι σήμερα. Μια προσπάθεια της Μαδρίτης να εμποδίσει τη διάσπαση με βία, πριν εξαντληθεί κάθε εναλλακτική λύση, δεν μπορεί να είναι σωστή – και τελικά είναι πιθανό να αποτύχει.
Προχωρώντας μονομερώς, οι ηγέτες της Καταλονίας θα αποτύχουν στις υποχρεώσεις τους – προς τον νόμο, τους ψηφοφόρους τους και τους συμπολίτες τους σε άλλες περιοχές της Ισπανίας. Πριν να είναι πολύ αργά, πρέπει να το ξανασκεφτούν.
Η αντιμετώπιση αυτής της κρίσης από τη Μαδρίτη εν τω μεταξύ επιδεινώνει τα πράγματα. Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι οι ψηφοφόροι, αν το δημοψήφισμα είχε επιτραπεί να προχωρήσει νόμιμα, θα είχαν απορρίψει την ανεξαρτησία. Θα ήταν εύκολο να καταστεί αυτό το αποτέλεσμα πιο πιθανό, εμπλέκοντας τους καταλανούς σε νέες συνομιλίες σχετικά με την αποκεντρωμένη κυβέρνηση και την ισορροπία των δημοσιονομικών ροών προς και από την περιοχή. Με λίγα λόγια, η Μαδρίτη θα μπορούσε να αφήσει το δημοψήφισμα να προχωρήσει και απλώς να το κηρύξει άκυρο.
Αντί αυτού, προσπάθησε να σταματήσει την ψηφοφορία με τη σύλληψη αξιωματούχων και τη χρήση βίας εναντίον των απλών καταλανών. Όχι μόνο αυτή η προσπάθεια απέτυχε, αλλά οι εικόνες της αστυνομίας με παραστρατιωτικό εξοπλισμό που χτυπά ειρηνικούς ψηφοφόρους δεν κερδίζουν καρδιές και μυαλά. Αυτή η αδέξια απάντηση σχεδόν σίγουρα έστρεψε την καταλανική γνώμη προς λάθος κατεύθυνση. Τώρα, ο πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι φαίνεται να προτίθεται να επιτείνει το σφάλμα, αντιμετωπίζοντας την ενισχυμένη αποσχιστική πρόκληση με απειλές για την ακύρωση της αυτονομίας που έχει ήδη χορηγηθεί στην Καταλονία.
Εάν η καταλανική αυτονομιστική διάθεση μετατραπεί σε βίαιη ενέργεια, πρέπει να απαντηθεί με μετρημένη δύναμη. Αλλά η Ισπανία πρέπει να προτιμήσει την πειθώ και τη διευκόλυνση μέχρι να μην έχει πλέον καμία επιλογή. Αυτό δεν είναι μόνο θέμα αποφυγής της βίας βραχυπρόθεσμα, όσο επιθυμητό κι αν είναι κάτι τέτοιο. Είναι επίσης απαραίτητο για την ενίσχυση της μακροπρόθεσμης ακεραιότητας του ισπανικού κράτους. Μια ελεύθερη χώρα δεν απαιτεί την αφοσίωση των πολιτών της με απειλή όπλου.
Η επιχειρηματολογία που η Μαδρίτη μπορεί και πρέπει να παραθέσει στην Καταλονία για να παραμείνει τμήμα της Ισπανίας είναι ισχυρή. Μια ανεξάρτητη Καταλονία θα υπέφερε από το είδος της δυσλειτουργίας και της αβεβαιότητας που τώρα περικλείουν τις προοπτικές της Βρετανίας μετά την ψήφο του Brexit – κάτι πολύ περισσότερο, επειδή οι καταλανοί θα μετέτρεπαν σε εχθρούς τους πρώην συμπατριώτες τους, αφήνοντας και την Ισπανία και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Θα ήταν δύσκολο να φανταστούμε ένα μεγαλύτερο σοκ για την οικονομία ή τις προοπτικές των πολιτών της.
Η απερίσκεπτη παρανομία και η οικονομική αυταπάτη από τη μια πλευρά και η δυσανάλογη δριμύτητα από την άλλη έχουν φέρει την Ισπανία και την Καταλονία σε ένα πολύ επικίνδυνο σημείο. Υπάρχει μια διέξοδος: ο Πουτζδεμόν θα πρέπει να κάνει πίσω από την απειλή του να δηλώσει την ανεξαρτησία του και ο Ραχόι θα πρέπει να κάνει την πειθώ και όχι την τιμωρία την πρώτη του λύση. Δεν είναι πολύ αργά για να επικρατήσουν τα πιο ψύχραιμα κεφάλια.