Σε αυστηρούς τόνους κινήθηκε η απάντηση της Αθήνας στην επιστολή παραπόνων έξι ευρωπαϊκών χωρών προς την Κομισιόν, αναφορικά με τις δήθεν «χαμηλής ποιότητας συνθήκες διαβίωσης» των αιτούντων άσυλο στην Ελλάδα οι οποίες οδηγούν στην αύξηση των μετακινήσεων προσφύγων προς τα κράτη του Βορρά. Στη συγκεκριμένη τετρασέλιδη επιστολή που ταχυδρομήθηκε την 1η Ιουνίου από το Βερολίνο και συνυπογράφουν οι υπουργοί Εσωτερικών Γαλλίας, Γερμανίας, Ολλανδίας, Λουξεμβούργου, Βελγίου και Ελβετίας γίνεται λόγος για το φαινόμενο της «δευτερεύουσας μετακίνησης». Σύμφωνα με τους συνυπογράφοντες, έχει παρατηρηθεί σημαντική αύξηση στις μετακινήσεις προσφύγων που έλαβαν άσυλο από την ελληνική Πολιτεία και παρ’ όλα αυτά μετακινούνται προς Βορράν, υποβάλλοντας εκ νέου αίτηση για άσυλο, κίνηση που ερμηνεύεται από τα βόρεια κράτη ως μετακίνηση λόγω μη ικανοποιητικού επιπέδου διαβίωσης στη χώρα πρώτης εισόδου, εν προκειμένω την Ελλάδα. Σε απάντησή της, η ελληνική πλευρά μιλά για «νόμιμες μετακινήσεις αναγνωρισμένων προσφύγων» αλλά και για «προνοιακό σύστημα περιορισμένων παροχών λόγω μνημονίων».
Με την επιστολή τους οι έξι ζητούν από την Κομισιόν να εξετάσει αν η Ελλάδα μπορεί να κάνει περισσότερα για να δεχτεί πίσω αυτούς τους πρόσφυγες και τονίζουν χαρακτηριστικά: «Οταν απομακρύνονται από την Ελλάδα, πολλοί εξ αυτών συμπληρώνουν επιπρόσθετη αίτηση για άσυλο σε άλλη χώρα, βασιζόμενοι στο ότι αυτή η χώρα δεν θα θέλει να τους στείλει πίσω σε συνθήκες διαβίωσης χαμηλής ποιότητας στην Ελλάδα». Μάλιστα, λέγεται στην επιστολή ότι μερικά εθνικά δικαστήρια στην Ευρώπη θεωρούν ότι η Ελλάδα δεν εξασφαλίζει στα συγκεκριμένα άτομα την κατάλληλη διαμονή και το ελάχιστο επίπεδο διαβίωσης, ενώ υπογραμμίζεται ότι στη Γερμανία, από τον Ιούλιο του 2020, 17.000 άτομα υπέβαλαν αίτηση για άσυλο ενώ είχαν εξασφαλισμένη διεθνή προστασία στην Ελλάδα.
Οι έξι υπουργοί Εσωτερικών φτάνουν στο σημείο να διατυπώσουν την κατηγορία ότι έχει στηθεί μια παράνομη δομή η οποία χρησιμοποιείται ειδικά για να διευκολύνει αυτές τις μετακινήσεις. Τη στιγμή που τα στοιχεία που δημοσιεύει το ελληνικό υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου δείχνουν ότι για την αύξηση των μετακινήσεων ευθύνεται η συστηματική δουλειά που έγινε τον τελευταίο χρόνο, με αποτέλεσμα τη μείωση των διαμενόντων αιτούντων άσυλο στα νησιά κατά 70% και κατά 40% στην υπόλοιπη επικράτεια, γεγονός που πιθανότατα «ξενίζει» τον ευρωπαϊκό Βορρά που είχε συνηθίσει έως τώρα σε κωλυσιεργίες και πιο αργούς ρυθμούς εξέτασης των αιτήσεων. Και ενώ στην επιστολή αναγνωρίζονται οι ελληνικές προσπάθειες εγκαθίδρυσης γρήγορων και αποτελεσματικών διαδικασιών, οι συνυπογράφοντες δεν μοιάζουν να θέλουν να επωμιστούν στην πράξη το μερίδιο ευθύνης που τους αναλογεί στη διαχείριση του Μεταναστευτικού.
Η ελληνική πλευρά, σύμφωνα με το υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, έχει ήδη απαντήσει γραπτώς στο συγκεκριμένο κείμενο. «Η Ελλάδα απάντησε στην επιστολή. Ξεκαθαρίζει ότι εφαρμόζει πλήρως όλες τις υποχρεώσεις της βάσει του Διεθνούς Δικαίου και δεν ευθύνεται για όποιες μετακινήσεις αναγνωρισμένων προσφύγων. Καθώς αυτές οι μετακινήσεις προβλέπονται από την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Παράλληλα, η Ελλάδα τονίζει ότι έχει προγράμματα ένταξης αναγνωρισμένων προσφύγων, καθώς και ίσες κοινωνικές παροχές μεταξύ Ελλήνων και προσφύγων. Αν γενικότερα δεν είναι επαρκώς γενναιόδωρο το ελληνικό προνοιακό σύστημα, αυτό οφείλεται σε περιορισμούς παροχών τα τελευταία δέκα χρόνια. Περιορισμούς που ζητήθηκαν από την Ευρώπη λόγω μνημονίου» σημειώνουν στα «ΝΕΑ» πηγές του υπουργείου.
Είναι, εξάλλου, η δεύτερη φορά μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα που η Αθήνα καλείται να τοποθετηθεί και ουσιαστικά να βάλει φρένο σε μια τέτοια συζήτηση που επανέρχεται στη δημοσιότητα από τον Βορρά. Προ εβδομάδων, ήταν οι διαρροές από ανώτατους αξιωματούχους του γερμανικού υπουργείου Εσωτερικών στην κυριακάτικη «WELT» που άνοιγαν το ζήτημα με την πρόταση μιας «χρηματοδοτούμενης επαναπροώθησης προσφύγων» στην Ελλάδα αφήνοντας πάλι σκιές για κακές συνθήκες διαβίωσης προσφύγων επί ελληνικού εδάφους τις οποίες θα έρχονταν να διορθώσουν εκείνοι με τις χρηματοδοτήσεις τους.
Το πιο δυσάρεστο που αναδεικνύει, όμως, η επιστολή των έξι είναι η εμφανής απόκλιση θέσεων και προθέσεων ως προς τη διαχείριση του Μεταναστευτικού μεταξύ βόρειων και νότιων ευρωπαϊκών χωρών: Μεταξύ εκείνων που τώρα καλούνται να βοηθήσουν και εκείνων που σηκώνουν το βάρος της διαχείρισης, ως χώρες πρώτης εισόδου, από την πρώτη στιγμή, συνεχίζουν οι ίδιες πηγές. Και παρά τη φημολογούμενη πρόοδο του διαλόγου στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων για το Νέο Ευρωπαϊκό Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Ασυλο, κινήσεις όπως η συγκεκριμένη καταδεικνύουν ότι αντί για κλίμα αλληλεγγύης μεταξύ των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων, υπάρχουν ακόμα δυνάμεις που κινούνται στην αντίθετη κατεύθυνση, επαναφέροντας στο τραπέζι προτάσεις που οδηγούν την πορεία του διαλόγου σε οπισθοδρόμηση. Επίσημη συνέχεια στο ζήτημα αναμένεται να δοθεί εντός της εβδομάδας στο Λουξεμβούργο όπου θα συναντηθούν οι υπουργοί Εσωτερικών της ΕΕ.
Μαρία Μουρελάτου