Τι θα είχε γίνει αν ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης κέρδιζε τις εκλογές για την ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ; Τι θα σήμαινε αυτό για την Αριστερά; Τι θα είχε κάνει/πει όταν…;
Αυτά είναι ερωτήματα που έχουν τεθεί πολλές φορές τα τελευταία 15 χρόνια. Η υποθετική ιστορία του ΣΥΡΙΖΑ και της Αριστεράς ευρύτερα δεν έχει σχέση με την πραγματική ιστορία. Καμία όμως. Ο ΣΥΡΙΖΑ έγινε κυβέρνηση και η Αριστερά κλήθηκε για πρώτη φορά να διαχειριστεί την εξουσία.
Υστερα από 5 χρόνια διακυβέρνησης πολλά άλλαξαν για τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά και για την Αριστερά ως ευρύτερο χώρο.
Τι θα έλεγε ο Μιχάλης Παπαγιαννάκης για όσα γίνονται σήμερα, ειδικά στο κόμμα για το οποίο είχε πει ότι αυτός θα είναι ο τελευταίος που θα φύγει και θα κλείσει την πόρτα; Τι θα έλεγε αυτός που γεννήθηκε στην επαρχία την περίοδο της Κατοχής, τον πατέρα του τον εκτέλεσαν οι ναζί και ο θείος του ήταν επικεφαλής τάγματος εφόδου στην Κρήτη; Τι θα έλεγε κάποιος που υπηρέτησε την ευρωπαϊκή ιδέα, τη μεσογειακή συνεργασία σε ολόκληρη την επαγγελματική του ζωή, ακαδημαϊκή και πολιτική; Τι θα έλεγε ο άνθρωπος που έγραφε αδιάκοπα, δημόσια και επώνυμα; Τι θα έλεγε ο άνθρωπος που συνέδεσε την Αριστερά με την οικολογία, την προστασία του περιβάλλοντος και το η «φτηνή» ανάπτυξη είναι πολύ ακριβή;
Προφανώς για να φτάσει στο σήμερα, ο Μιχάλης θα έριχνε μια ματιά στο παρελθόν. Στο πώς και το γιατί φτάσαμε σε αυτό. Ποιες επιλογές έγιναν και γιατί. Ποια ήταν τα πολιτικά επιχειρήματα και τα στοιχεία τα οποία οδήγησαν το κόμμα ώστε να επιλέξει τη συγκεκριμένη πορεία. Φυσικά δεν θα μπορούσε να λείπει η αυτοκριτική και η ανάλυση των λαθών και των αποτυχιών.
Ας δούμε κάποια χαρακτηριστικά στιγμιότυπα και ας κάνουμε κάποιες υποθέσεις.
Οι πλατείες, τα λαϊκά δικαστήρια, «να καεί, να καεί η Βουλή», η βία εναντίον πολιτικών, η αντιευρωπαϊκή ρητορική, το σκίσιμο των μνημονίων και άλλα πολλά.
Για τον Μιχάλη Παπαγιαννάκη αυτού του τύπου οι δράσεις ήταν το αντίθετο της πολιτικής και για αυτό διαφωνούσε. Για αυτόν η απάντηση βρισκόταν πάντα στην πολιτική δράση στα επιχειρήματα και προφανώς στις μαζικές κινητοποιήσεις. Πάντα όμως με πολιτικό πρόσημο και περιεχόμενο. Η διαφωνία του περιείχε και αντιπρόταση.
Οταν είπε ότι η πολιτική ενοποίηση της Ευρώπης είναι σήμερα η πιο αριστερή πρόταση σε σχέση με την πορεία του κόσμου, βρέθηκε στο στόχαστρο. Το υπερασπίστηκε με θέρμη και σίγουρα δεν θα ήταν ικανοποιημένος με την πορεία της ΕΕ. Θα είχε θέμα και με τη στάση των υπόλοιπων κομμάτων. Δεν θα μπορούσε να δεχτεί την υποχώρηση της πολιτικής στο όνομα του εκλογικού συμφέροντος, το οποίο έχει πάντα πρόσκαιρα οφέλη.
Η διακυβέρνηση του 2015 και η συνεργασία με τους Ανεξάρτητους Ελληνες θα ήταν ένα ισοπεδωτικό χτύπημα για τον ίδιο, όπως ήταν και για τον ΣΥΡΙΖΑ και την Αριστερά. Μια επιλογή που αφαίρεσε, επί της αρχής, κάθε έξωθεν καλή μαρτυρία και το όποιο πλεονέκτημα, ηθικό και κοινωνικό. Μια επιλογή που βασίστηκε μόνο σε ένα κριτήριο: την αντιμνημονιακή στάση. Αλλωστε ολόκληρη η διακυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ χαρακτηρίστηκε από αυτή την απόφαση και το συνειδητό της επιλογής επιβεβαιώθηκε με τις δεύτερες εκλογές και το δημοψήφισμα, το οποίο εργαλειοποιήθηκε για να γίνει εσωτερικό ξεκαθάρισμα στον ΣΥΡΙΖΑ και μετέθεσε την πολιτική ευθύνη για το ό,τι συνέβη και θα συνέβαινε από εκεί και πέρα στην ΕΕ. Η κυβέρνηση και το πολιτικό σύστημα δηλαδή είχαν την καλύτερη δικαιολογία για όλα.
Εξαίρεση σε αυτό είναι η Συμφωνία των Πρεσπών, τολμηρή και απαραίτητη, η οποία έβαλε τέλος στην κυβέρνηση συνεργασίας και έκανε προφανές ότι ανάλογες πολιτικές πρωτοβουλίες θα μπορούσαν να είναι η βάση για άλλου τύπου διακυβέρνηση.
Φτάνουμε στο «σήμερα» όπου ο ΣΥΡΙΖΑ παραπαίει, έχοντας περάσει μια περίοδο ανακατατάξεων, αλλαγών και μεγάλων εκλογικών ηττών.
Η αλλαγή στην ηγεσία, η διάσπαση, οι οργανωτικές αλλαγές που δρομολογούνται ως απάντηση στην εντεινόμενη εσωτερική αμφισβήτηση της ηγεσίας και η αλλαγή του ονόματος, πιθανά θα κλείσουν τον κύκλο του ΣΥΡΙΖΑ, που έγινε κυβέρνηση.
Καμιά από αυτές τις διεργασίες δεν έχει βασιστεί στην πολιτική, αλλά περισσότερο στην έλλειψή της. Θεωρώ ότι ο Παπαγιαννάκης θα απαιτούσε μια πολιτική αποτίμηση της διακυβέρνησης και την ανάλογη ανάληψη πολιτικής ευθύνης. Θα τόνιζε ότι χωρίς πολιτικές προτάσεις, την ανάλυση και την τεκμηρίωσή τους δεν είναι δυνατόν να προχωρήσει και να εξελιχθεί ένας κομματικός μηχανισμός. Θα θεωρούσε ότι όλα αυτά που έγιναν και γίνονται δεν έχουν πολιτικά χαρακτηριστικά, αλλά εντελώς προσωπικά.
Κυρίως όμως θα αντιδρούσε στην έλλειψη πολιτικής, γιατί η απάντηση για την Αριστερά πρέπει να είναι πάντα η διαμόρφωση νέων πολιτικών ιδεών και η προώθησή τους. Είναι αλήθεια ότι αυτή η διαδικασία απαιτεί περισσότερη δουλειά από το απλά να «παίζεις» ως θέμα στα κανάλια.
Ο Παπαγιαννάκης θα έλεγε τι λείπει και θα απαιτούσε περισσότερα. Θα μιλούσε επίμονα για την κοινωνική, οικονομική, φορολογική και διαγενεακή δικαιοσύνη. Θα έβαζε πλέον ως κύριο πολιτικό επίδικο το κλίμα και την ανάγκη αλλαγών ώστε να μειωθούν οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, ειδικά για τους πιο ευάλωτους. Θα υπερασπιζόταν ακόμα την ευρωπαϊκή ενοποίηση ως την πιο προοδευτική ιδέα. Θα τα έλεγε γιατί η Αριστερά, όπως εκείνος την υπερασπιζόταν, πρέπει να μιλάει για τα δύσκολα και τα ωφέλιμα. Αυτά δηλαδή που τελικά δεν άγγιξε όταν είχε την ευκαιρία και τη δυνατότητα.
(*) Το κείμενο βασίζεται σε προσωπική και απόλυτα υποκειμενική προσέγγιση και θεώρηση των πραγμάτων.