Του Κώστα Ράπτη
Τι ακριβώς είναι και πώς μπορεί να λήξει μια ένοπλη αναμέτρηση μεταξύ δύο κρατών τα οποία απέχουν περισσότερο από 1.700 χιλιόμετρα το ένα από το άλλο και τα στρατεύματά τους δεν έχουν έρθει σε επαφή;
Οι πόλεμοι ολοκληρώνονται με “άρβυλα επί του εδάφους” ή ανακωχή. Όμως ο πόλεμος τον οποίο κήρυξε το Ισραήλ στο Ιράν φέρνει στο προσκήνιο εντελώς πρωτότυπα ερωτήματα.
Η ισραηλινή κυβέρνηση υποστηρίζει ότι προέβη σε “προληπτική επιχείρηση” για την καταστροφή του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος. Όμως η επιλογή των στόχων, καθώς και η ρητορική του Μπενιαμίν Νετανιάχου όταν απευθύνθηκε στον ιρανικό λαό, παραπέμπουν σε κάτι διαφορετικό: σε μια επιχείρηση “αλλαγής καθεστώτος”.
Πράγματι, όποια και αν είναι τα πλήγματα που θα υποστεί το ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα, η επανεκκίνησή του εντός μηνών θα είναι εγγυημένη, όσο η Ισλαμική Δημοκρατία θα παραμένει στη θέση της, με αποτέλεσμα νέες “προληπτικές επιχειρήσεις” να χρειάζονται στο διηνεκές.
Ούτως ή άλλως, είναι σαφής η διαφορά φιλοσοφίας όσων στη Δύση επικεντρώνονται στο ζήτημα του ιρανικού πυρηνικού φακέλου, το οποίο μπορεί να επιλυθεί με εγγυήσεις σαν αυτές που πρόσφερε η συμφωνία JCPOA του 2015, και όσων, με πρώτη την ισραηλινή κυβέρνηση, θέτουν ευρύτερους στόχους “αναμόρφωσης” του Ιράν, αποβλέποντας σε μια νέα Μέση Ανατολή, όπου το Παλαιστινιακό θα έχει ενταφιασθεί και η περιφερειακή πρωτοκαθεδρία του Ισραήλ θα είναι αδιαμφισβήτητη.
Η εν λόγω διάσταση απόψεων έγινε εμφανής και στις ταλαντεύσεις της κυβέρνησης Τραμπ κατά τις επαφές του τελευταίου διμήνου με το Ιράν, οπότε άλλοτε αναφερόταν ως στόχος η αποτροπή της απόκτησης πυρηνικού όπλου από την Ισλαμική Δημοκρατία και άλλοτε η πλήρης κατάργηση του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος – όπερ αποτελεί συνταγή αποτυχίας των συνομιλιών, καθότι άπτεται κυριαρχικού δικαιώματος το οποίο η Τεχεράνη θεωρεί μη διαπραγματεύσιμο.
Όπως και αν έχει, η επίθεση του Ισραήλ επήλθε όχι γιατί η διπλωματία είχε εξαντλήσει τις δυνατότητές της, αλλά για να αποφευχθεί η εκπλήρωσή τους – και οι συνομιλίες έχουν πλέον διακοπεί.
Ο τρόπος με τον οποίο εκτυλίχθηκαν τα θεαματικά πλήγματα του πρώτου 24ώρου (με κινήσεις “αποκεφαλισμού” της ιρανικής στρατιωτικής ηγεσίας και με την εκτεταμένη δράση συνεργών εντός της ιρανικής επικράτειας) καταδεικνύει σαφώς τον στόχο να απονομιμοποιηθεί και να παραλύσει η κορυφή του καθεστώτος και μαρτυρεί μακρά προεργασία στην στρατολόγηση ένοπλων δικτύων σαν αυτά που μπορούν να προσφέρουν οι “Μοτζαχεντίν του Λαού” (ισλαμομαρξιστική σέκτα που συγκρούεται με τους χομεϊνικούς από την επαύριο της Ισλαμικής Επανάστασης και συμπολέμισε με το Ιράκ του Σαντάμ Χουσείν) και οι οπαδοί του σάχη Παχλεβί.
Η συνέχεια, που εικονογραφείται από πλήγματα σε πολιτικές υποδομές και έκρηξη πέντε παγιδευμένων αυτοκινήτων στην ιρανική πρωτεύουσα, επιβεβαιώνει τις πληροφορίες που έχει ήδη μεταδώσει το Channel 14 του Ισραήλ, ότι έχει επιλεγεί η εφαρμογή του “δόγματος της Ντάχιε” στην περίπτωση της Τεχεράνης, δηλ. η τρομοκράτηση του άμαχου πληθυσμού.
Όμως σε αντίστοιχες συνθήκες το αποτέλεσμα είθισται να είναι η συσπείρωση του πληθυσμού και όχι η ανάπτυξη φυγόκεντρων τάσεων. Ο δε ιρανικός εθνικισμός αποτελεί πάντοτε έναν πολύ ισχυρό παράγοντα (ισχυρότερο της διαίρεσης μεταξύ κοσμικών και θρησκευόμενων, νομιμοφρόνων και αντιπολιτευόμενων) που δεν θα πρέπει να υποτιμηθεί.
Επιπλέον, το Ιράν είναι σε θέση να επιστρέφει τα πλήγματα στο ίδιο το έδαφος του Ισραήλ. Η στρατιωτική λογοκρισία στα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης δεν μας επιτρέπει να έχουμε σαφή εικόνα της αποτελεσματικότητας των ιρανικών επιθέσεων – ωστόσο, γεγονός παραμένει ότι το εβραϊκό κράτος για πρώτη φορά από το 1973 αντιμάχεται έναν άλλο κρατικό δρώντα και όχι απλώς μία οργάνωση. Προεξοφλημένες εξελίξεις δεν υπάρχουν.
Όλο αυτό πρόκειται να “προσγειωθεί” στο γραφείο του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος καλείται να λάβει τη σημαντικότερη απόφαση της ζωής του: αν δηλ. θα παρεμβληθεί σε αυτόν τον πόλεμο ως μεσολαβητής ή ως συμπολεμιστής του Ισραήλ.
Ακόμη και η στενή επιδίωξη της καταστροφής του ιρανικού πυρηνικού προγράμματος δεν μπορεί να υλοποιηθεί χωρίς την άμεση αμερικανική εμπλοκή – λ.χ. με την χρήση των μεγάλων διατρητικών βλημάτων (bunker busters) που μόνο αυτοί θα μπορούσαν να πλήξουν τις υπόγειες εγκαταστάσεις του κρίσιμου πυρηνικού σταθμού του Fordow.
Το ότι το Ισραήλ ενεργεί με στόχο ακριβώς να σύρει τις ΗΠΑ σε άμεση εμπλοκή είναι προφανές. Όμως μέχρι τώρα η κυβέρνηση του Ντόναλντ Τραμπ έχει θέσει ως μοναδική κόκκινη γραμμή της, δια στόματος του Μάρκο Ρούμπιο, το να μη θιγούν τα αμερικανικά στρατεύματα που σταθμεύουν στον Περσικό Κόλπο. (Προφανώς το αυτό ισχύει και για το ενδεχόμενο αποκλεισμού των Στενών του Χορμούζ).
Ο ίδιος ο ένοικος του Λευκού Οίκου, πάντως, με ευφάνταστες αναρτήσεις του προβάρει ήδη ρόλο ειρηνοποιού, απευθύνεται μάλιστα και στον Βλαντίμιρ Πούτιν για να ασκήσει την επιρροή του στην Τεχεράνη. Προφανώς δεν του διαφεύγει ότι στο στρατόπεδο του Make America Great Again δεν μεταβολίζεται καθόλου εύκολα μία ακόμη πολεμική περιπέτεια, όπως δείχνουν και οι τοποθετήσεις προσώπων σαν τον Στιβ Μπάννον και τον Τάκερ Κάρλσον. Άλλωστε, προηγήθηκε τις προηγούμενες εβδομάδες η “εκκαθάριση” του Συμβούλου Εθνικής Ασφαλείας, Μάικλ Ουόλς και αρκετών υφισταμένων του που χαρακτηρίζονται “φιλο-ισραηλινοί ιέρακες”.