Του Joseph G. Carson-Στην κατάθεσή του στο Κογκρέσο τον Φεβρουάριο, ο Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ, Τζερόμ Πάουελ, δήλωσε ότι μερικές από τις αντιξοότητες που αντιμετωπίζει η αμερικανική οικονομία τα τελευταία χρόνια έχουν μετατραπεί σε θετικά στοιχεία. Νομίζω ότι υποτιμήθηκε το ζήτημα: Η “έκρηξη” των ομοσπονδιακών δαπανών μοιάζει περισσότερο με ούριο άνεμο σε έναν τυφώνα.
Η ιστορία μας διδάσκει μερικά μαθήματα σχετικά με το πώς να προσαρμόζουμε τη νομισματική πολιτική όταν παρατηρείται μία αλλαγή στους παράγοντες που έχουν καθυστερήσει την ανάπτυξη. Το πιο πρόσφατο παράδειγμα είναι αυτό του 1994 που αποδείχτηκε να είναι μία κάκιστη χρονιά για τα ομόλογα, τις μετοχές και το δολάριο. Τότε τα αρνητικά στοιχεία που καθυστερούσαν την ανάπτυξη, δηλαδή οι περικοπές των δαπανών για την άμυνα, οι αυξήσεις στους φόρους, τα ελλείμματα του προϋπολογισμού και οι εταιρικές αναδιαρθρώσεις άρχισαν να ξεχωρίζουν. Ωστόσο δεν υπήρχαν σημαντικά σημάδια για παράγοντες που θα τόνωναν την ανάπτυξη.
Παρόλ’ αυτά, η ισχυρή ανάκαμψη της οικονομικής ανάπτυξης που “πήρε σάρκα” κατά τη διάρκεια του 1994 και η απειλή του ταχύτερου πληθωρισμού με τα πραγματικά επιτόκια κοντά στο μηδέν αποδείχτηκαν αρκετά για να τρομάξουν οι φορείς χάραξης νομισματικής πολιτικής και να προχωρήσουν σε μια σειρά αυστηρότερων κινήσεων που ώθησαν το επιτόκιο των ομοσπονδιακών κεφαλαίων από το 3% στο 6% κατά τη διάρκεια 15 μηνών. Επρόκειτο για μια πολύ μεγαλύτερη αύξηση από ό,τι περίμενε κανείς.
Σήμερα, ολοένα και περισσότεροι συμφωνούν ότι η οικονομία θα δεχτεί μεγάλη ώθηση από τις πρόσφατες φορολογικές περικοπές και τις αυξήσεις των δημόσιων δαπανών. Η κατάθεση του Πάουελ, κατά την οποία δήλωσε επίσης ότι “η δημοσιονομική πολιτική έχει γίνει πιο υποστηρικτική και η εξωτερική ζήτηση για αμερικανικές εξαγωγές βρίσκεται σε σταθερότερη τροχιά”, σηματοδοτεί μια σημαντική αλλαγή στο πού επικεντρώνεται η νομισματική πολιτική. Ως εκ τούτου, η Fed μπορεί να υποχρεωθεί να απομακρυνθεί από την διευκολυντική στάση που έχει υιοθετήσει για να επιτύχει τους στόχους πολιτικής της. Αντ’ αυτού, μπορεί να κινηθεί προς μια ουδέτερη ή ακόμα και μια περιοριστική στάση σε κάποιο σημείο.
Ο καθορισμός του πόσο σημαντική είναι αυτή η μετατόπιση από τους αρνητικούς παράγοντες στους θετικούς δεν είναι εύκολο ζήτημα για τις οικονομικές και πολιτικές προοπτικές. Ωστόσο, οι μεταβολές στις δημόσιες δαπάνες προσφέρουν συχνά διαφάνεια, η οποία δεν είναι συχνά φανερή σε άλλα τμήματα της οικονομίας. Για παράδειγμα, ο Πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε τον ομοσπονδιακό προϋπολογισμό ύψους 1,3 τρισ. δολ. την περασμένη εβδομάδα για το οικονομικό έτος του 2018. Ο προϋπολογισμός προβλέπει την πρώτη δόση που ισχύει για δύο έτη, ύψους 300 δισ. δολ. για την αύξηση των δαπανών άμυνας και για τις μη αμυντικές δαπάνες που ήταν μέρος του προϋπολογισμού που ψήφισε το Κογκρέσο τον Φεβρουάριο. Τα περισσότερα από τα χρήματα που θα διατεθούν θα τροφοδοτούν άμεσα το ΑΕΠ και τα υπόλοιπα έμμεσα.
Οι προοπτικές σχετικά με την πιθανή αύξηση των δημόσιων δαπανών μπορούν να φανούν σε ένα πρόσφατο άρθρο σχετικά με τον προϋπολογισμό του Προέδρου που δημοσιεύθηκε στην έρευνα Μαρτίου του τρέχοντος έτους από το Γραφείο Οικονομικής Ανάλυσης (BEA). Ανέφερε ότι οι ομοσπονδιακές δαπάνες στους λογαριασμούς του ΑΕΠ το ημερολογιακό έτος 2018 θα αυξηθούν κατά 100 δισ. δολ. στα 1,364 τρισ. δολ. και κατά 40 δισ. δολ. στο 2019. Οι πραγματικές δαπάνες θα είναι πολύ μεγαλύτερες, διότι η ανάλυση του BEA βασίζεται στην πρόταση Προϋπολογισμού του Τραμπ. Το Κογκρέσο, ωστόσο, αύξησε τις δαπάνες της κυβέρνησης για την άμυνα κατά περισσότερα από 50 δισ. δολ. και τις μη στρατιωτικές δαπάνες κατά περισσότερο από 100 δισ. δολ. για την διετία.
Εν πάση περιπτώσει, οι προβλεπόμενες αυξήσεις στις ομοσπονδιακές αμυντικές και μη αμυντικές δαπάνες για τα έτη 2018 και 2019 θα αποδειχθούν εξαιρετικά μεγάλες, με μέσο όρο σε ονομαστικούς όρους τουλάχιστον στο 6% έως 8% ετησίως, γεγονός που θα αντιπροσωπεύει τις μεγαλύτερες αυξήσεις από τις αρχές της δεκαετίας του 1980. Και αυτό θα έρθει μετά από μια εξαετή περίοδο, κατά την οποία οι ονομαστικές ομοσπονδιακές δαπάνες αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 1%.
Κάποια στιγμή, οι υπεύθυνοι για τη χάραξη πολιτικής της Fed θα αναγκαστούν να εγκαταλείψουν τη σταδιακή προσέγγισή τους στην πολιτική και να αυξήσουν τα επίσημα επιτόκια ταχύτερα και σε υψηλότερα επίπεδα από αυτά που δείχνουν τα σημερινά γραφήματα, ωθώντας τα πραγματικά επιτόκια κοντά στο 2% κατά τη διαδικασία. Το ενδιαφέρον στις χρηματοπιστωτικές αγορές αυτή τη στιγμή επικεντρώνεται στις ανακοινώσεις περί δασμών και τη δυνητική απειλή ενός παγκόσμιου εμπορικού πολέμου στον κύκλο ανάπτυξης. Ωστόσο, η μεγαλύτερη απειλή για τις αποτιμήσεις των περιουσιακών στοιχείων θα προέλθει από τις πιέσεις στα επίσημα επιτόκια και τα επιτόκια της αγοράς.