Η Ελλάδα και οι δανειστές της έχουν σημειώσει πρόοδο στις παρατεταμένες διαπραγματεύσεις τους για το χρέος -αρκετή ώστε η χώρα να αποφύγει τη χρεοκοπία από χρέος αξίας άνω των 7 δισ. ευρώ που ωριμάζει τον Ιούλιο. Αυτό είναι καλό, αλλά ήταν το εύκολο κομμάτι. Ο οριστικός διακανονισμός που χρειάζονται η Ελλάδα και η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν διαφαίνεται ακόμη στον ορίζοντα.
Για τα προηγούμενα επτά χρόνια, το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο και οι θεσμοί της Ευρωζώνης στήριζαν την Αθήνα με δάνεια σε αντάλλαγμα για δημοσιονομική λιτότητα και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις. Η στρατηγική αυτή δεν κατάφερε να σπάσει το φαύλο κύκλο της ύφεσης και του υψηλότερου χρέους. Η Ευρώπη χρειάζεται να δώσει τέλος σε αυτό χωρίς περαιτέρω καθυστέρηση -βάζοντας το ελληνικό χρέος σε ένα αξιόπιστο μονοπάτι συρρίκνωσης.
Το ΔΝΤ έχει ξεκαθαρίσει ότι θα συμμετέχει σε ένα πρόγραμμα διάσωσης, μόνο αν περιλαμβάνει μια αξιόπιστη αξιολόγηση της βιωσιμότητας του ελληνικού χρέους. Αυτό είναι ένα ευχάριστο διάλειμμα από το παρελθόν: ξανά και ξανά, οι πιστωτές είχαν την αυταπάτη πως η Ελλάδα μπορεί να πετυχαίνει για χρόνια υψηλά πρωτογενή πλεονάσματα. Ειδικά η Γερμανία θέλει να κρατήσει το ΔΝΤ στο πρόγραμμα. Με λίγη τύχη, το Βερολίνο ίσως θελήσει να προσαρμόσει ανάλογα τις προτάσεις των πιστωτών.
Η Ελλάδα έχει περάσει σχεδόν μια δεκαετία επώδυνης λιτότητας. Το ποσοστό ανεργίας έχει “κολλήσει” κοντά στο 25%. Η συμφωνία της περασμένης εβδομάδας περιλαμβάνει νέες φορολογικές και συνταξιοδοτικές μεταρρυθμίσεις που αντιστοιχούν στο 2% του ΑΕΠ. Για να δαπανήσουν και επενδύσουν ξανά καταναλωτές και επενδυτές, θα πρέπει να δουν φως στο τούνελ. Η οικονομική αναγκαιότητα και η πολιτική δυνατότητα απολήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: ο σταθερός δημοσιονομικός περιορισμός είναι απαραίτητος -αλλά όχι τόσο σταθερός που να αυτοαναιρείται.
Οι δανειστές, λοιπόν, θα πρέπει να αλλάξουν στάση στο θέμα της ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους. Οι ιδιώτες ομολογιούχοι έχουν ήδη υποστεί μεγάλες απώλειες στο πλαίσιο της αναδιάρθρωσης του 2012. Η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ δεν είναι πρόθυμοι να καταγράψουν ζημιά γιατί κάτι τέτοιο θα έθετε σε κίνδυνο την αξιοπιστία τους. Άρα η δουλειά μένει να γίνει από τις κυβερνήσεις της Ευρωζώνης και τα διασωστικά τους ταμεία -τον ESM και τον προκάτοχό του, το ΕFSF.
Η άμεση μείωση του χρέους θα ήταν η πιο ξεκάθαρη και άμεση επιλογή, αλλά οι κυβερνήσεις φοβούνται ότι θα δυσαρεστήσουν τους ψηφοφόρους τους οι οποίοι έχουν μάθει να αναμένουν ότι τα λεφτά που δάνεισαν στην Ελλάδα θα επιστρέψουν κάποια μέρα. Η εναλλακτική λύση είναι ένα πακέτο άλλων παραχωρήσεων -ανάμεσά τους περαιτέρω μείωση των επιτοκίων, επέκταση των λήξεων των δανείων και περίοδοι χάριτος. Ένα επαρκώς περιεκτικό σχέδιο είναι ικανό να καταστήσει το χρέος βιώσιμο. Αυτό θα πρέπει να συνδεθεί με το να επιτύχει η Ελλάδα μια σειρά εφικτών μεταρρυθμίσεων και όχι πρωτογενή πλεονάσματα που κανείς δεν θεωρεί εφικτά.
Το θέμα δεν είναι να γλιτώσει η Ελλάδα από τις υποχρεώσεις της. Η χώρα δεν μπορεί να ευημερήσει εντός της Ευρωζώνης χωρίς να βελτιώσει τις οικονομικές της επιδόσεις, αλλά αυτό απαιτεί περαιτέρω μεταρρυθμίσεις. Αλλά είναι εξίσου απαραίτητο, η επόμενη συμφωνία με τους πιστωτές να σπάσει το φαύλο κύκλο των μπαλωμάτων, των επιδιορθώσεων και της υποκρισίας.