Βάθος και περισσότερα «εργαλεία» αποτελεσματικών ρυθμίσεων αποκτά η τεράστια αγορά μη εξυπηρετούμενων δανείων, ύψους περίπου 100 δισ. ευρώ, καθώς ετοιμάζονται τουλάχιστον τρία νέα funds, τα οποία θα αγοράζουν δάνεια… δεύτερο χέρι, με στόχο, είτε τη διάσωση υπερχρεωμένων επιχειρήσεων είτε την επανένταξη των ενεχύρων στην πραγματική οικονομία.
Τα τελευταία χρόνια, οι τράπεζες έχουν μεταφέρει από τους ισολογισμούς τους σε funds ή σε τιτλοποιήσεις μη εξυπηρετούμενα δάνεια (Non Performing Loans-NPLs) και ανοίγματα (Non Performing Exposures-NPEs) άνω των 70 δισ. ευρώ. Αναμένεται, δε, μέσα στους επόμενους μήνες να υπογραφούν δεσμευτικές συμβάσεις για νέες συναλλαγές της τάξης των 8-9 δισ. ευρώ, εκ των οποίων η πιο εμβληματική είναι το project Αριάδνη.
Με αυτό τον τρόπο εξυγιαίνονται μεν οι τραπεζικοί ισολογισμοί και οι τράπεζες στρέφονται στον παραδοσιακό ρόλο χρηματοδότησης της οικονομίας, αλλά το πρόβλημα των μη εξυπηρετούμενων δανείων και της επανένταξης των ενεχύρων στην ενεργή οικονομική ζωή δεν έχει λυθεί.
Ενδεικτικό του προβληματισμού είναι οι συχνές διαπιστώσεις ανώτερων στελεχών της Τράπεζας της Ελλάδος, του διοικητή συμπεριλαμβανομένου, για τις χαμηλότερες των προσδοκιών ως τώρα επιδόσεις των servicers. Η κεντρική τράπεζα πιέζει τους διαχειριστές των «κόκκινων» δανείων να υιοθετήσουν «εργαλεία», ώστε να παράσχουν πιο ευέλικτες και αποτελεσματικές ρυθμίσεις στους βιώσιμους δανειολήπτες.
Προς το παρόν, όμως, καμία από τις -μεγάλες- εταιρείες, που διαχειρίζονται απαιτήσεις από δάνεια και πιστώσεις (servicers), δεν δείχνει πρόθυμη να λάβει «μεγάλη» άδεια, που επιτρέπει και την αναχρηματοδότηση δανείων. Πρώτον, λόγω των υψηλών κεφαλαίων που προϋποθέτει η άδεια και το σπουδαιότερο, λόγω των υψηλών εποπτικών απαιτήσεων, οι οποίες προσομοιάζουν με αυτές που ισχύουν για τράπεζες.
Υπό το παραπάνω πρίσμα, το ενδιαφέρον στρέφεται σε λύσεις που θα δώσει η ίδια η αγορά. Το τελευταίο διάστημα έχουν εντοπιστεί τουλάχιστον τρία σχήματα, τα οποία προετοιμάζουν τη σύσταση επενδυτικών κεφαλαίων (funds). Τα νέα funds θα δραστηριοποιούνται στη δευτερογενή αγορά. Θα αγοράζουν, δηλαδή, μη εξυπηρετούμενα δάνεια ή ανοίγματα… δεύτερο χέρι.
Το ένα θα εστιάζει στην απόκτηση δανείων υπερχρεωμένων επιχειρήσεων, που κρίνεται ότι μπορούν να ρυθμιστούν σε βιώσιμη βάση, εφόσον παρασχεθεί νέα ρευστότητα ή όπου απαιτείται και equity. Τα άλλα δύο στοχεύουν στη δημιουργία πλατφόρμας με ανακτηθείσες κατοικίες, εξού και θα επικεντρωθούν στην αγορά καταγγελμένων ή σε βαθιά καθυστέρηση στεγαστικών δανείων, με εξασφαλίσεις επί ακινήτων σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και δευτερευόντως άλλα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η επιλογή των δανείων θα διενεργείται από την τεράστια «δεξαμενή» των απαιτήσεων, που διαχειρίζονται οι mega servicers (doValue, Intrum, Cepal, Quant) για λογαριασμό των αγοραστών ή των οχημάτων ειδικού σκοπού (SPVs) τιτλοποιήσεων.
Χρηματοδοτούν αγορές δανείων οι εγχώριες τράπεζες
Το γεγονός ότι οι εγχώριες τράπεζες εμφανίζονται, πλέον, διατεθειμένες να χρηματοδοτήσουν με δανεισμό εξαγορές χαρτοφυλακίων, είτε πρώτο είτε δεύτερο χέρι, αποτελεί μια κρίσιμη εξέλιξη για όλο το οικοσύστημα καθώς επιτρέπει να αναπτυχθούν σχήματα ελληνικής πρωτοβουλίας και διαχείρισης, που θα δραστηριοποιηθούν στη δευτερογενή αγορά.
Μιλώντας σε πρόσφατο συνέδριο η Φωτεινή Ιωάννου, γενική διευθύντρια διαχείρισης απαιτήσεων εταιρικής και λιανικής τραπεζικής στην Εθνική, επιβεβαίωσε τη σχετική πρόθεση της τράπεζας να παράσχει επιλεκτικά senior financing για την εξαγορά χαρτοφυλακίων με μη εξυπηρετούμενα δάνεια, στην πρωτογενή ή τη δευτερογενή αγορά.
«Είναι μια αγορά στην οποία μέχρι τώρα ήταν ενεργές κυρίως οι ξένες τράπεζες. Τώρα είναι στο παιχνίδι και οι ελληνικές τράπεζες και προφανώς η δυνατότητα χρηματοδότησης τέτοιων συναλλαγών από το ελληνικό τραπεζικό σύστημα θα κάνει και τις ίδιες τις διαδικασίες των συναλλαγών πιο ανταγωνιστικές» ανέφερε χαρακτηριστικά η κα Ιωάννου.
Θεωρητικά, οι τράπεζες μπορούν να παράσχουν νέα χρηματοδότηση και σε υπερχρεωμένες επιχειρήσεις, τα χρέη των οποίων ρυθμίζονται σε βιώσιμη βάση. Πρακτικά, όμως, αυτό είναι δύσκολο καθώς, βάσει των κανόνων της EBA, πρέπει να σχηματίσουν προβλέψεις από την πρώτη ημέρα της χορήγησης, τις οποίες θα διατηρήσουν -μειούμενες- για μια τριετία, ως ότου κριθούν οριστικά ενήμερα τα δάνεια της εν λόγω επιχείρησης.
Γιατί θα αυξηθούν οι συναλλαγές… δεύτερο χέρι
Υπενθυμίζεται ότι η συντριπτική πλειονότητα όσων αγόρασαν χαρτοφυλάκια καθώς και το σύνολο σχεδόν των τιτλοποιήσεων θα βγάλουν το επόμενο διάστημα πωλήσεις χαρτοφυλακίων δεύτερο χέρι, είτε με δάνεια που έχουν ρυθμιστεί και είναι ενήμερα πάνω από δύο έτη, είτε πακετάροντας ομοειδή μη εξυπηρετούμενα δάνεια για να καλύψουν την υστέρηση των πλάνων είσπραξης.
Οι σοβαρές αποπληρωμές κεφαλαίου (χρεολύσια) για τους senior notes τίτλους, που φέρουν κρατική εγγύηση από το σχήμα Ηρακλής Ι, ξεκινούν -από- το 2023. Παρότι κατάπτωση της κρατικής εγγύησης επέρχεται μόνο σε περίπτωση αδυναμίας πληρωμής τόκων και όχι χρεολυσίων (σ.σ. αυτά μετατίθενται), κανείς από τους servicers δεν θέλει να δεχθεί «κίτρινη κάρτα», λόγω υστέρησης των εισπράξεων σε σχέση με τους αρχικούς ή και τους τροποποιημένους στόχους.
Για να καλυφθεί η υστέρηση έχουν ξεκινήσει οι πρώτες πωλήσεις. Τα SPVs της τιτλοποίησης Galaxy πώλησαν στην Brook Lane «φέτα» στεγαστικών δανείων. To ίδιο πράττουν τώρα τα SPVs Sunrise I, Sunrise II και Vega II και ΙΙΙ, με χαρτοφυλάκιο ξενοδοχειακών δανείων καθώς και ένα από τα SPVs της τιτλοποίησης Cairo.