Καθώς οι ηγέτες της ΕΕ συγκεντρώνονταν για μια ακόμη συνάντηση αργά το βράδυ στις Βρυξέλλες, το πολιτικό δράμα της Ευρώπης λάμβανε χώρα σε απόσταση 1.000 μιλίων στη Μαδρίτη.
Μετά από εβδομάδες απειλών, η κυβέρνηση της Ισπανίας ξεκίνησε χθες να πραγματοποιεί το αναπόφευκτο: μια διαδικασία για να θεσπιστεί άμεση κυριαρχία στην Καταλονία. Ο ισπανός πρωθυπουργός Μαριάνο Ραχόι θα συγκαλέσει σύσκεψη υπουργικού συμβουλίου έκτακτης ανάγκης το Σάββατο, αφού η επαναστατική ηγεσία της περιοχής δεν απέσυρε την απειλή της να δηλώσει μονομερώς την ανεξαρτησία της.
Το ισπανικό υπουργικό συμβούλιο θα κληθεί να λάβει μέτρα για την αποκατάσταση της «συνταγματικής τάξης» της χώρας. Αυτός είναι ο κώδικας για την ενεργοποίηση του άρθρου 155 του Συντάγματος – ένα νομικό εργαλείο που επιτρέπει στη Μαδρίτη να «λάβει όλα τα απαραίτητα μέτρα» για κάθε απείθαρχη περιοχή που δεν εκπληρώνει τις υποχρεώσεις της έναντι του ισπανικού κράτους και των πολιτών του. Η επίκληση – η «πυρηνική επιλογή» της Μαδρίτης – θα είναι η πρώτη του είδους της στην 42χρονη ιστορία της ισπανικής δημοκρατίας.
Αλλά στις Βρυξέλλες, η Καταλονία δεν ήταν προς συζήτηση. Οι ευρωπαίοι ηγέτες ήταν ακλόνητοι στην υποστήριξή τους προς τον κ. Ραχόι. Η μόνη μερική εξαίρεση ήταν ο Σαρλ Μισέλ του Βελγίου, του οποίου η επανειλημμένη καταδίκη της αστυνομικής βίας της Μαδρίτης προκάλεσε μια διπλωματική έξαψη που έφτασε στις βελγικές εφημερίδες νωρίτερα την ημέρα. Χαρακτηριστικές είναι οι εικόνες των δύο παγωμένων πρωθυπουργών που τοποθετήθηκαν εύστοχα ο ένας δίπλα στον άλλον κατά την εναρκτήρια σύνοδο κορυφής.
Ο Ντόναλντ Τουσκ, πρόεδρος του Συμβουλίου της ΕΕ, ήταν κατηγορηματικός για την αποχή της Ευρώπης από τη διαμεσολάβηση στην κρίσης. Οι 27 άλλοι ηγέτες του μπλοκ μπορούν να έχουν τις «αξιολογήσεις, τις απόψεις τους, τις εκτιμήσεις τους, αλλά τυπικά δεν υπάρχει χώρος για τις παρεμβάσεις της ΕΕ εδώ», ανέφερε. Ο κ. Αντόνιο Ταγιάνι, πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, ήταν εξίσου κατηγορηματικός: «Κανείς στην Ευρώπη δεν θα αναγνωρίσει μια ανεξάρτητη Καταλονία».
Ο κ. Ραχόι τήρησε τη σιωπή στην πρωτεύουσα της ΕΕ. Η αποφασιστικότητα του σε όλη την κρίση των τριών εβδομάδων ήταν να στερήσει από τους καταλανούς τη διεθνή σημασία που επιζητούν. Χθες το βράδυ, αυτό δούλεψε. Στο τέλος του δείπνου της συνόδου, απέρριψε την ευκαιρία να αναφερθεί στην Καταλονία όταν το ζήτησε ο κ. Τουσκ. Σε προηγούμενη διμερή συνάντηση με τον γάλλο πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, η Καταλονία δεν αναφέρθηκε, καθώς οι δύο ηγέτες προσπάθησαν να εξαλείψουν τις διαφορές τους σε σχέση με τη μεταρρύθμιση της οδηγίας για τους αποσπασμένους εργαζομένους, σύμφωνα με αξιωματούχους.
Τα επόμενα βήματα είναι τόσο αβέβαια όσο και δεν έχουν προηγούμενο. Η επίσημη ενεργοποίηση του άρθρου 155 θα απαιτήσει πρώτα την επικύρωση από το ανώτατο σώμα της Ισπανίας στο κοινοβούλιο. Και το πώς ακριβώς θα μοιάζει η κατάργηση της περιφερειακής αυτονομίας της Καταλονίας – είτε μερική είτε πλήρης – μπορούμε μόνο να το εικάσουμε.